آنتی اسکالانت چیست؟ کاربرد و انواع ضد رسوب ممبران
آنتی اسکالانت (Antiscalant) یا ضد رسوب ممبران یک ماده شیمیایی مهم در سیستم های تصفیه آب صنعتی است که جلوی تشکیل رسوب در فیلترهای ممبران را می گیرد. این رسوبات در اثر وجود مواد معدنی مثل نمک ها در آب خوراک در فیلترهای ممبران به وجود می آیند و عملکرد آن ها را تحت تاثیر قرار می دهند. استفاده از دوز مناسب آنتی اسکالانت متناسب با نوع رسوبات، به حفظ راندمان و عملکرد سیستم تصفیه آب صنعتی کمک می کند.
آشنایی با آنتی اسکالانت (ضد رسوب ممبران)
آنتی اسکالانت یا ضد رسوب ممبران به عنوان یکی از محصولات پرکاربرد در سیستم های تصفیه آب، باعث افزایش دوام فیلترهای ممبران و بهرهوری دستگاه تصفیه آب می شود. این محصول در عملکرد دستگاه ها و نگهداری از آن ها بسیار مؤثر است به همین دلیل آشنایی کامل با عملکرد و ویژگی ها، نحوه مصرف و انواع آن به صاحبان دستگاه های تصفیه آب صنعتی در ظرفیت های مختلف در حفاظت و نگهداری و افزایش طول عمر فیلترهای دستگاهشان بسیار کمک خواهد کرد.
- آنتی اسکالانت چیست؟
- ترکیبات مشخصات و فرمول شیمیایی آنتی اسکالانت
- ضرورت استفاده از مواد ضد رسوب در دستگاه تصفیه آب
- مکانیزم رسوب زدایی و عملکرد آنتی اسکالانت ها به چه صورت است؟
- عوامل موثر بر عملکرد انتی اسکالانت
- آنتی اسکالانت سیستم اسمز معکوس (RO)
- ویژگی های آنتی اسکالانت سیستم RO
- انواع آنتی اسکالانت
- بر اساس پایه
- بر اساس شکل ظاهری
- بر اساس نوع آب
- کاربرد آنتی اسکالانت
- مقایسه انواع آنتی اسکالانت
- مزایا و معایب استفاده از آنتی اسکالانت
- مشکلات رایج در استفاده از مواد ضد رسوب نامرغوب
- روش استفاده از آنتی اسکالانت
- نحوه و دوز تزریق آنتی اسکالانت در دستگاه تصفیه آب
- تست کیفیت آنتی اسکالانت
- معرفی بهترین برندهای آنتی اسکالانت
- آنتی اسکالانت ادلن
- آنتی اسکالانت فلوکن 260
- آنتی اسکالانت آویستا
- آنتی اسکالانت جنسیس
- توصیه های ایمنی msds
- قیمت آنتی اسکالانت
- فروش آنتی اسکالانت در تهران و سایر نقاط کشور

آنتی اسکالانت چیست؟
آنتی اسکالانت (Antiscalant) یک نوع ماده شیمیایی به معنای (ضد رسوب) است که با تزریق کنترل شده به آب ورودی سیستم اسمز معکوس از ایجاد رسوب، بیوفولینگ (Biofouling) و خوردگی جلوگیری می کند. عملکرد آن به این صورت است که با پایدارسازی یون های کلسیم، منیزیم، باریم، آهن و سیلیکا، مانع انسداد غشا و کاهش دبی تولید می شود. این ماده نقش اصلی در حفظ ظرفیت پایدار، افزایش عمر فیلتر ممبران و جلوگیری از افزایش TDS در خروجی سیستم RO دارد.
با این تعریف می توان فهمید که کاربرد اصلی آنتی اسکالانت چیست؟ در واقع این مواد شیمیایی قادرند از تشکیل رسوبات مختلف جلوگیری کنند و همین ویژگی باعث شده اصلی ترین ماده شیمیایی در دستگاه تصفیه آب صنعتی اسمز معکوس RO و تصفیه آب دریایی باشند. این ترکیب در صنایع مختلف به دلیل کاهش هزینه های نگهداری و جلوگیری از توقف فرآیند، کاربرد گسترده ای دارد.

ترکیبات، مشخصات و فرمول شیمیایی آنتی اسکالانت
مواد تشکیل دهنده آنتی اسکالانت بر اساس ساختار شیمیایی شامل پلیمرهای اکریلیک، ارگانوفسفونات ها، پلی کربوکسیلات ها و پلی فسفات ها هستند که هرکدام عملکردی متفاوت در کنترل رسوب دارند. پایه های شیمیایی فسفونات، کربوکسیلات و پلیمری است که با یون های فلزی واکنش می دهند و پایداری آن ها را افزایش می دهند.
این ساختارها با ایجاد کمپلکس های پایدار از رسوب گذاری جلوگیری کرده و باعث دفع شدن املاح به همراه پساب می شوند. در جدول زیر به بررسی فرمول شیمیایی آنتی اسکالانت و عملکرد هر یک از ترکیبات می پردازیم.
نوع | ماده فعال | فرمول شیمیایی | نحوه عملکرد |
|---|---|---|---|
سدیم هگزامتا فسفات (SHMP) | ₆(NaPO₃) | SHMP | مهار اولیه رسوب کلسیم، اما ناپایدار در برابر هیدرولیز؛ امکان تشکیل رسوبات ثانویه فسفاتی در صورت استفاده طولانی |
فسفونات ها (Poly Phosphonates) | - | بسته به نوع (معمولا شامل گروه های فسفونات و کربوکسیلیک) | تشکیل کمپلکس پایدار با یون های فلزی مانند آهن و منگنز، جلوگیری از رسوب فلزی و کربناتی، عملکرد پایدار در pH و دمای مختلف |
پلی آکریلیک اسید (PAA) | PAA | [–CH₂–CH(COOH)–]ₙ | کنترل رسوبات کربنات، سولفات و سیلیکا با مکانیزم پراکندگی و جلوگیری از رشد کریستال |
پلی آسپارتیک اسید (PASP) | PASP | ₙ[–NH–CH(COOH)–CH₂–CO–] | کنترل رسوبات آهن و کلسیم، مهار کریستال سازی و پراکندگی ذرات؛ زیست تخریب پذیر و مناسب صنایع حساس |
پلی دی سدیم پروپان فسفونات | DSPP | Na₂C₃H₇O₆P | کنترل رسوبات کربناتی و فلزی در دوزهای کم؛ دارای دو گروه فسفونات برای مهار قوی رسوب، مناسب RO صنعتی |
هیدروکسی فسفونو استیک اسید (HPAA) | HPAA | C₂H₅O₆P | مهار رسوب آهن، سیلیکا و کلسیم؛ افزایش پایداری سیستم در آب های سخت |
هیدروکسی اتیلیدن دی فسفونیک اسید (HEDP) | HEDP | C₂H₈O₇P₂ | مهار رسوب کلسیم، منیزیم و فلزات؛ پایدار در pH وسیع و مناسب سیستم های فشار بالا |
متیلن دی فسفونیک اسید (MDP) | MDP | CH₆O₆P₂ | جلوگیری از رسوبات کلسیم و سولفات؛ پایداری مناسب در دما و pH بالا |

ضرورت استفاده از مواد ضد رسوب در دستگاه تصفیه آب
استفاده از آنتی اسکالانت در سیستم RO بسیار ضروری است زیرا آب ورودی املاحی دارد که در فشار عملیاتی اسمز معکوس، تشکیل رسوب می دهند و باعث کاهش راندمان و افزایش هزینه های بهره برداری می شوند. وجود کلسیم، منیزیم، سیلیس و فلزات سنگین در آب خام باعث مسدود شدن غشا، افزایش فشار پمپ و کاهش تولید می شود و بدون استفاده از ضد رسوب، سیستم زمان زیادی از کار می افتد.
تزریق دوز مناسب Antiscalant از توقف های مکرر، شست وشوهای شیمیایی متعدد و تعویض فیلترهای ممبران گران قیمت جلوگیری کرده و برای پایداری سیستم در مناطق دارای آب سخت، صنایع غذایی، دارویی و الکترونیکی نقش اساسی دارد.
در یکی از پروژه های واقعی بهره برداری دستگاه تصفیه آب، اپراتور از سدیم هگزامتافسفات برای رسوب زدایی استفاده می کرد اما با تغییر منبع آب از چاه به آب خوراکی که سولفات زیادی داشت، تمامی ممبران ها از کار افتادند و هزینه زیادی به مجموعه تحمیل شد. اگر در این پروژه از مواد ضد رسوب مناسب با پارامترهای کیفی آب خوراک استفاده می شد، تا سال ها می توانستند از ممبران های خود استفاده کنند.

مکانیزم رسوب زدایی و عملکرد آنتی اسکالانت ها به چه صورت است؟
مکانیزم رسوب زدایی در آنتی اسکالانت ها بر پایه چهار فرآیند علمی شامل مهار هسته زایی، تغییر ساختار بلور، پراکنده سازی ذرات و کمپلکس سازی یون های فلزی انجام می شود و این ترکیب عملکرد، از تشکیل رسوب سخت روی ممبران جلوگیری می کند. این مکانیسم ها به صورت همزمان عمل می کنند و مانع افت فشار، کاهش دبی و آسیب زودهنگام غشا می شوند.
مهار تشکیل هسته کریستالی (Nucleation Inhibition / Threshold Effect)
در این فرآیند، آنتی اسکالانت با جذب سطحی روی یون های در حال تشکیل، مرحله هسته زایی رسوب را در غلظت هایی بسیار کمتر از حد فوق اشباع متوقف می کند. توقف این مرحله باعث می شود کریستال های اولیه شکل نگیرند. این مکانیسم اساس عملکرد بسیاری از ضد رسوب های صنعتی است و با دوز بسیار پایین، کنترل رسوب کربنات، سولفات و سیلیکا را فراهم می کند.
تغییر ساختار کریستال ها (Crystal Distortion)
تغییر ساختار کریستال زمانی رخ می دهد که مولکول های آنتی اسکالانت به سطوح فعال بلورهای در حال رشد متصل و مانع شکل گیری آرایش طبیعی شبکه بلوری شوند. این فرآیند موجب ایجاد کریستال های نامنظم، شکننده و غیرچسبنده می شود که توانایی اتصال پایدار به سطح ممبران را ندارند.
پراکنده سازی ذرات رسوب زا (Dispersion Mechanism)
در شرایطی که ذرات نامحلول یا هسته های اولیه بلوری تشکیل شوند، مواد ضد رسوب ممبران با ایجاد بار سطحی یکنواخت روی این ذرات، از تجمع و ته نشینی آن ها جلوگیری می کند. این فرآیند بر پایه نیروهای دافعه الکترواستاتیکی عمل می کند و مانع ورود ذرات به سطح ممبران می شود.
تشکیل کمپلکس با یون های فلزی (Chelation / Complexation)
در این مکانیسم، آنتی اسکالانت با یون های چندظرفیتی مانند Ca²⁺، Mg²⁺، Fe³⁺ پیوند کوئوردینانسی برقرار می کند و آن ها را به شکل کمپلکس محلول در می آورد. تثبیت یون های فلزی در قالب این کمپلکس ها مانع واکنش آن ها با آنیون های رسوب زا مانند CO₃²⁻، SO₄²⁻ و PO₄³⁻ می شود و احتمال تشکیل رسوب به حداقل می رسد.

عوامل موثر بر عملکرد انتی اسکالانت
مهمترین عوامل موثر بر عملکرد انتی اسکالانت شامل موارد زیر می شوند:
- نوع رسوب: هر آنتیاسکالانت برای مهار نوع خاصی از رسوبات مثل کلسیم کربنات، سولفات ها، سیلیکا یا باریم/استرانسیوم طراحی می شود.
- شاخص های رسوب گذاری (LSI، RSI، S&DI، CCPP، CCNI): این شاخص ها نشان می دهند آب چقدر مستعد تشکیل رسوبات مختلف است.
- دما: در دماهای بالا معمولا احتمال رسوب گذاری بیشتر می شود و antiscalant باید در برابر تغییرات دمایی پایدار بماند.
- pH آب: در pH بالا احتمال رسوب کربنات ها زیاد می شود و بسیاری از آنتی اسکالانت ها نیاز به دوز بیشتری دارند.
- نوع و ساختار شیمیایی محصول: ساختار شیمیایی تعیین می کند محصول در مهار چه نوع رسوبی قوی تر است و چه مقدار توانایی تغییر فرم کریستال یا پراکندگی ذرات را دارد.
- میزان و نوع یون های موجود در آب: غلظت یون هایی مثل کلسیم، سولفات، باریوم، استرانسیوم و سیلیکا تعیین می کند آب تا چه حد رسوبزاست. اگر غلظت یون ها زیاد باشد، باید از ضد رسوب مقاوم تر و با دوز بیشتر استفاده کرد.
- شاخصAPI : این شاخص نشان می دهد آیا خود آنتی اسکالانت در حضور کلسیم یا در شرایط خاص، رسوب خواهد داد یا نه. اگر API بالا باشد، ضد رسوب ممکن است باعث رسوب ثانویه شود.
- دوز تزریق و محل تزریق: تزریق کمتر از حد لازم باعث مهار ناقص رسوب و تزریق بیش از حد می تواند تشکیل رسوب خود آنتی اسکالانت را سبب شود. محل تزریق معمولا قبل از فیلتر کارتریج است تا فرایند مخلوط شدن کامل انجام شود.
- کیفیت پیش تصفیه: پیش تصفیه نامناسب باعث ورود ذرات، آهن، سیلیکا و مواد آلی می شود که همگی می توانند باعث افزایش نرخ رسوب شوند.
- سازگاری آنتی اسکالانت با سایر مواد شیمیایی: مواد شیمیایی مثل کلر، بیوسایدها، اسیدها و نگهدارنده ها ساختار برخی مواد ضد رسوب را تخریب می کنند. محصول انتخابی باید با مواد مصرفی دیگر سیستم سازگار باشد تا عملکردش ثابت بماند.

آنتی اسکالانت سیستم اسمز معکوس (RO)
آنتی اسکالانت RO یک ترکیب شیمیایی مهم برای جلوگیری از تشکیل رسوب در غشاهای پلی آمیدی دستگاه اسمز معکوس است و استفاده از آن برای شیرین سازی آب شهری، آب لب شور و آب دریا یک ضرورت عملیاتی محسوب می شود.
این ترکیبات به عنوان پیش تصفیه آب عمل می کنند و پیش از رسیدن آب به غشا، به جریان آب خوراک تزریق شده تا مانع تشکیل رسوبات کلسیم، منیزیم، سیلیکا و آهن شوند. برندهای معتبر آنتی اسکالانت اسمز معکوس مثل ادلن، فلوکن، آویستا و جنسیس توان تحمل فشار بالا، پایداری حرارتی مناسب و سازگاری کامل با ممبران های صنعتی را دارند و در شرایط عملیاتی متنوع عملکرد موثری ارائه می دهند.
از طرفی با توجه به این که مهمترین چالش سیستم های تصفیه آب صنعتی در ایران ناشی از رسوبات سیلیس است، ضد رسوب های ویژه برای کنترل رسوبات سیلیس و اکسیدهای فلزی طراحی شده اند و می توانند در آب هایی با شاخص LSI تا +2.5، سیلیس تا 325 میلی گرم در لیتر و آهن تا 1.5ppm عملکرد مطلوب داشته باشند.

ویژگی های آنتی اسکالانت سیستم RO
مهمترین ویژگی های یک آنتی اسکالانت مناسب سیستم های تصفیه آب اسمز معکوس شامل پایداری شیمیایی، کنترل رسوبات معدنی و سازگاری با غشاهای RO است. این مواد باید توانایی عملکرد در محدوده pH مختلف، فشارهای متنوع و دماهای بالا را داشته باشند و بتوانند رسوبات کربنات، سولفات، سیلیکا و آهن را کنترل کنند. ویژگی های کلیدی بهترین آنتی اسکالانت های دستگاه RO عبارتند از:
- پایداری در بازه pH 5–9: تضمین عملکرد در شرایط آب ورودی مختلف
- سازگاری کامل با ممبران های پلی آمیدی: بدون آسیب رساندن به غشا
- کنترل موثر سیلیکا در دوز پایین: مناسب برای آب هایی با سیلیس بالا
- جلوگیری از افزایش TDS در خروجی: حفظ کیفیت آب تصفیه شده
- کاهش دفعات CIP: کاهش نیاز به شست وشوی شیمیایی و صرفه جویی در هزینه ها
- سازگاری با انواع ممبران و سیستم های صنعتی: مناسب برای کاربردهای تجاری، صنعتی و فرآوری مواد غذایی و لبنیات
- زیست تخریب پذیری: بدون اثر منفی بر محیط زیست و سلامت آب خروجی

انواع آنتی اسکالانت
انواع آنتی اسکالانت براساس پایه شیمیایی، شکل ظاهری و نوع آب ورودی دسته بندی می شوند و هر گروه عملکرد خاصی در کنترل رسوبات دستگاه تصفیه آب صنعتی دارد. انتخاب صحیح این مواد وابسته به ترکیب یون های آب، TDS، میزان سیلیس، سختی و شرایط عملیاتی سیستم است. شناخت انواع این ماده شیمیایی به شما در خرید آنتی اسکالانت مناسب شرایط خاص بهره برداری از سیستمتان کمک می کند.

بر اساس پایه
انتخاب ضد رسوب ممبران براساس پایه شیمیایی اهمیت ویژه ای در مدیریت رسوبات معدنی دارد؛ زیرا نوع پایه تعیین کننده توانایی ماده در مهار رسوبات مختلف مانند کربنات ها، سولفات ها، سیلیکا و آهن است. پایه فسفاته بیشتر برای سختی های متوسط و جلوگیری از کریستال سازی اولیه مناسب است؛ درحالی که پایه پلیمری برای آب های سنگین، شور و دارای سیلیس بالا بهترین عملکرد را دارد و توانایی پراکنده سازی ذرات را نیز فراهم می کند.
- پایه فسفات (Phosphate Based): این گروه شامل فسفونات ها و پلی فسفات ها است که در کنترل رسوبات کربنات کلسیم، سولفات ها و رسوبات فلزی عملکرد قابل اعتماد ارائه می کنند. این ترکیبات با مهار رشد کریستال اولیه و تغییر ساختار مولکولی آن، مانع چسبیدن رسوبات به سطح ممبران می شوند. اگرچه قدرت پراکنده سازی ذرات در آن ها محدود است، اما برای سیستم های با TDS متوسط و LSI مثبت مناسب ترین گزینه محسوب می شوند.
- پایه پلیمری (Polymer Based): این گروه شامل پلی اکریلیک اسید، پلی آسپارتیک اسید، پلی مالئیک اسید و سایر پلیمرهای آنیونی است که وزن مولکولی بین ۲۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ دالتون دارند. این ترکیبات برای کنترل رسوبات ترکیبی شامل کربنات ها، سولفات ها، سیلیکا و اکسیدهای فلزی طراحی شده اند و با ایجاد پایداری بالا در آب های شور، لب شور و سیلیس دار، نقش مهمی در کاهش گرفتگی ممبران دارند. قدرت پراکندگی بالا سبب می شود ذرات رسوب زا در جریان آب معلق باقی بمانند و از تجمع آن ها روی سطح غشا جلوگیری شود.

بر اساس شکل ظاهری
مواد ضد رسوب براساس شکل فیزیکی در دو نوع مایع و جامد تولید می شوند و انتخاب آن ها مستقیما با شرایط بهره برداری، امکانات تزریق و نوع طراحی سیستم مرتبط است. استفاده از شکل مناسب باعث کنترل دقیق دوز تزریق، جریان یکنواخت ماده در سیستم و جلوگیری از رسوب گذاری ناخواسته در مسیر تزریق می شود. دو حالت فیزیکی رایج آنتی اسکالانت عبارتند از:
- مایع: رایج ترین و استانداردترین شکل آنتی اسکالانت است و به دلیل پایداری شیمیایی مناسب، حل شوندگی سریع و امکان تزریق بسیار دقیق، در اغلب سیستم های صنعتی و آب شهری استفاده می شود. این شکل بهترین سازگاری را با دوزینگ پمپ های صنعتی دارد و خطر رسوب گذاری در مسیر تزریق را به حداقل می رساند.
- جامد: مدل جامد معمولا برای پروژه های بزرگ یا شرایطی که نیاز به حمل آسان، انبار کردن طولانی مدت یا تهیه محلول های با غلظت بالا وجود دارد استفاده می شود. این محصول را باید قبل از تزریق به طور کامل در آب تصفیه شده بدون کلر حل کنید تا از تشکیل رسوبات اولیه جلوگیری شود و غلظت محلول تزریقی ثابت باقی بماند.

بر اساس نوع آب
آنتی اسکالانت مناسب برای هر نوع آب به ترکیب رسوبات، مقدار TDS و pH بستگی دارد و انتخاب صحیح آن مستقیما بر جلوگیری از رسوب گذاری و افزایش راندمان ممبران اثر می گذارد. مواد ضد رسوب بر اساس ویژگی شیمیایی محیط آب در دو گروه اسیدی و قلیایی تعریف می شوند تا بتوانند رسوبات غالب هر نوع آب را به صورت دقیق مهار کنند.
با توجه به این که آب های با TDS مختلف رسوبات متفاوت زیر را ایجاد می کنند:
- آب های Fresh – Slightly Brackish (TDS تا 1500): رسوب غالب، CaCO₃
- آب های Brackish (1500–5000): CaCO₃ + CaSO₄
- آب های Saline و SWRO: سیلیکا، BaSO₄،SrSO₄
بنابراین نوع آنتی اسکالانت باید دقیقا با نوع رسوبات سازگار انتخاب شود.
در جدول زیر به شما کمک می کنیم تا ماده ای را انتخاب کنید که بیشترین تأثیر را در مهار رسوبات معدنی و آلی داشته باشد و از کاهش راندمان ممبران جلوگیری کند.
معیار | آنتی اسکالانت اسیدی (pH < 7) | آنتی اسکالانت قلیایی (pH > 7) |
|---|---|---|
ترکیب شیمیایی رایج | پایه فسفونات (Organophosphates) یا پلیمرهای اسیدی | پلیمرهای آلی آنیونی با وزن مولکولی بالا (مانند PAA یا PASP) |
رسوبات هدف اصلی | کربنات کلسیم (CaCO₃)، رسوبات آهن و فلزات (با HEDP) | سیلیکا و سیلیکات ها (SiO₂)، سولفات ها (BaSO₄/SrSO₄)، ذرات کلوئیدی و آلی |
مکانیسم عملکرد دقیق | کاهش pH محیط ممبران برای حل کردن رسوبات کربناتی و مهار کریستال برای جلوگیری از رشد هسته رسوب | پراکنده سازی (Dispersion) قوی ذرات کلوئیدی و سیلیکا و مهار کریستال در رسوبات سولفاتی |
نوع آب مناسب | آب های با قلیائیت (Alkalinity) و سختی کربناتی بالا (مانثد آب چاه یا آب سخت) | آب های دارای سیلیس بالا، TDS بالا، آب دریا (SWRO) و آب های سطحی با ذرات کلوئیدی |
محدودیت های اصلی | کارایی محدود در کنترل سیلیکا و ذرات کلوئیدی؛ خطر تشکیل رسوبات فسفات کلسیم در pH بالا در صورت استفاده از دوز نامناسب | ممکن است در کنترل رسوبات کربنات کلسیم به اندازه نوع اسیدی موثر نباشد (باید دوز دقیقی برای مقابله با قلیائیت بالا کنترل شود) |

کاربرد آنتی اسکالانت
دامنه کاربرد استفاده از آنتی اسکالانت در تصفیه آب و فاضلاب بسیار وسیع است و تنها به رفع فولینگ فیلتر ممبران محدود نمی شود. از جمله کاربردهای مهم این ماده شیمیایی باید به موارد زیر اشاره کرد:
- بازدارندگی بالا در سیستم اسمز معکوس (RO)، اولترافیلتراسیون (UF) و نانوفیلتراسیون (NF)
- قابل استفاده در دستگاه آب شیرین کن صنعتی، نیمه صنعتی و دریایی
- سیستم های خنک کننده آب از جمله برج های خنک کننده
- رسوب زدایی در سیستم های برودتی
- قابل استفاده در دیگ بخار و سیستم های حرارتی
- جلوگیری از تشکیل رسوب در صنایع نفت و گاز
این ماده شیمیایی همچنین در صنایع شیمیایی و پتروشیمی هم کاربرد گسترده ای دارد.

مقایسه انواع آنتی اسکالانت
با وجود تنوع بالای ضد رسوب های ممبران در بازار، انتخاب نوع مناسب بر اساس نیازهای خاص هر سیستم و مشخصات آب اهمیت بسیاری دارد. در جدول زیر، به مقایسه انواع آنتی اسکالانت به صورت دقیق و جامع می پردازیم تا تفاوت ها و مشخصات هر کدام را مقایسه کنید.
نام آنتی اسکالانت | دمای کاری (°C) | نقطه ایزوالکتریکی (pH) | نوع ماده فعال | موارد استفاده | مزایا | معایب |
|---|---|---|---|---|---|---|
پلیفسفاتها (Polyphosphate) | تا ۹۰ | حدود 6 | سدیم هگزامتافسفات | تصفیه آب، صنایع غذایی | جلوگیری از رسوبات کلسیم و منیزیم، سازگاری با انواع سیستم های آبی | حساسیت به pH بالا، کاهش کارایی در سختی بالای آب |
پلیآکریلیک اسید (Polyacrylic Acid) | تا ۸۰ | زیر 5 | پلی اسید | تصفیه آب، صنایع شیمیایی | کنترل موثر رسوبات کلسیم و سایر فلزات | حساسیت به pH بالا، کاهش کارایی در سختی بالای آب |
پلیآسپارتیک اسید (Polyaspartic Acid) | تا ۸۰ | زیر 2 | پلی آمین | تصفیه آب، سیستم های گرمایشی | رسوبگیری فلزات سنگین، قابلیت کار در شرایط پیچیده آب | حساسیت به بافرهای شیمیایی و کاهش کارایی در آب با سختی بالا |
هیدروکسیفسفونو-استیک اسید (HPAA) | تا ۹۰ | زیر 4 | پوسفونات | صنایع نفت و گاز، سیستم های خنک کننده | جلوگیری از تشکیل رسوبات کلسیمی و آهنی، پایداری بالا در آب های پیچیده | هزینه بالا، عملکرد محدود در حضور رسوبات خاص |
فسفوناتها (Phosphonates) | تا ۹۰ | زیر 4 | ترکیبات آلی فسفردار | تصفیه آب، نیروگاه ها | پایداری بالا در شرایط سخت، جلوگیری از رسوبات آهن و کلسیم | کاهش کارایی در حضور کربناتها و سولفات ها |
متافسفاتها (Metaphosphates) | تا ۹۰ | حدود 4 | ترکیبات آلی فسفاتدار | سیستم های گرمایشی، تصفیه آب | ایجاد لایه محافظ روی سطوح فلزی، کارایی در انواع مختلف آب | حساسیت به pH بالا، نیاز به کنترل دقیق شرایط |
بیکربناتها (Bicarbonates) | تا ۸۰ | حدود 10 | مواد معدنی | کشاورزی، تصفیه اولیه آب | سهولت استفاده، کاهش رسوبات معمولی | کارایی کمتر در دما و pH بالا، تاثیر محدود روی رسوبات خاص |
هگزامتافسفاتها | تا ۹۰ | حدود 6 | ترکیبات آلی و معدنی | صنایع تصفیه آب، صنایع شیمیایی | عملکرد قوی در حذف رسوبات کربنات کلسیم، سمیت پایین | قیمت بالا، حساسیت به سختی آب |

مزایا و معایب استفاده از آنتی اسکالانت
استفاده از ضد رسوب ممبران در کنار مزایایی مثل حفظ کیفیت مطلوب خروجی آب تصفیه شده و پایداری فشار و دبی سیستم، معایب و محدودیت هایی هم مثل تشدید گرفتگی در صورت عدم استفاده از محصول اصل یا با دوز نامناسب در پی دارد. مهمترین مزایای آنتی اسکالانت عبارتند از:
- جلوگیری از تشکیل رسوب های معدنی
- افزایش طول عمر ممبران
- کاهش دفعات CIP
- حفظ دبی و فشار عملیاتی
- صرفه جویی در مصرف انرژی
- عملکرد موثر در آب های سخت، لب شور و شور
زمان استفاده از این ماده شیمیایی باید به معایب و چالش های زیر هم توجه داشته باشید:
- انتخاب antiscalant ناسازگار با نوع آب ممکن است باعث افت دبی، افزایش TDS خروجی یا باقی ماندن رسوبات شود.
- تزریق کمتر از حد نیاز باعث تشکیل رسوب و تزریق بیش از حد موجب افزایش کدورت یا ناپایداری شیمیایی آب می شود.
- برخی آنتی اسکالانت های پایه فسفونات در pH قلیایی ممکن است اثرگذاری کامل نداشته باشند.

مشکلات رایج در استفاده از مواد ضد رسوب نامرغوب
استفاده از آنتی اسکالانت در سیستم های اسمز معکوس برای جلوگیری از تشکیل رسوب های معدنی ضروری است، اما در صورت استفاده نامناسب یا کیفیت پایین، مصرف این محصول می تواند عوارضی به همراه داشته باشد. یکی از مشکلات رایج، اثرات خوردگی روی اجزای دستگاه به دلیل خاصیت اسیدی آن ها است. این مسئله مخصوصا در صورتی بیشتر رخ می دهد که سیستم از مواد اولیه مرغوب و استانداردهای کافی برخوردار نباشد.
عوارض دیگری که ممکن است با مصرف نادرست مواد ضد رسوب یا استفاده از محصول نامعتبر ایجاد شود، کاهش عملکرد سیستم و افزایش هزینه های عملیاتی است. وقتی ضد رسوب ممبران کار خود را درست انجام ندهد و غشاها رسوب بگیرند، جریان آب عبوری کاهش یافته و فشار بیشتری برای عبور آب لازم است؛ این امر منجر به افزایش بار روی پمپ ها و مصرف انرژی بیشتر می شود که استهلاک و خرابی زودهنگام پمپ ها را در پی دارد. همچنین، افزایش پساب تولیدی و تاثیرات احتمالی آن بر محیط زیست نیز یکی از پیامدهای منفی استفاده نادرست از آنتی اسکالانت است.

روش استفاده از آنتی اسکالانت
روش استفاده از آنتی اسکالانت در دستگاه تصفیه آب به این صورت است که باید آن را با استفاده از دوزینگ پمپ (Dosing Pump) به آب خوراک در واحد پیش تصفیه (بعد از فیلتر کربنی و قبل از فیلتر الیافی) اضافه کرد. در ادامه مراحل استفاده از آنتی اسکالانت را توضیح می دهیم:
- تعیین دوز مناسب بسته به عوامل مختلفی مانند نوع آب خام، جنس ممبران ها، دبی آب، دما و فشار سیستم از روش های آزمایشگاهی و آنالیز آب
- رقیق سازی (در صورت نیاز و مطابق با دستورالعمل سازنده محصول)
- تزریق به سیستم با استفاده از دوزینگ پمپ به صورت پیوسته و با دبی مناسب
- کنترل غلظت در محدوده 2 تا 5 قسمت در میلیون (ppm)
- مانیتورینگ و نگهداری تجهیزات مثل پمپ های تزریق و منبع ذخیره محلول
با دنبال کردن این مراحل می توانید از عملکرد بهینه سیستم اسمز معکوس خود مطمئن شوید و از آسیب به ممبران ها و رسوب گذاری در سیستم هم جلوگیری کنید.

نحوه و دوز تزریق آنتی اسکالانت در دستگاه تصفیه آب
میزان تزریق آنتی اسکالانت در سیستم های تصفیه آب بین ۱ تا ۶ ppm است و باید بسته به نوع آب ورودی، دبی سیستم و شاخص های رسوب گذاری محاسبه شود. واحد تزریق آنتی اسکالانت مقدار مشخصی از ماده ضد رسوب را به جریان آب اضافه می کند تا تشکیل رسوب روی ممبران های اسمز معکوس کند شود و عمر مفید ممبران افزایش یابد.
شدت تشکیل رسوب به شاخص هایی مانند LSI (شاخص لانژلیه) و SDSI (شاخص پایداری استیف اند دیویس) وابسته است؛ LSI مثبت نشان دهنده تمایل آب به رسوب و SDSI برای ارزیابی پتانسیل رسوب در آبهای سخت و با یون های چند ظرفیتی کاربرد دارد. مقدار دقیق تزریق با نرمافزارهایی مانند CoRoLa-T و MEMBRANE MASTER یا به صورت دستی محاسبه می شود و میزان مصرف روزانه آن را می توانید از فرمول زیر حساب کنید:
(۱-۶ppm) دوز مصرفی پیشنهادی × حجم آب ورودی به سیستم در (m3) مدت 24 ساعت
مثال: اگر دوز پیشنهادی آنتیاسکالانت ۴ ppm باشد و سیستم طی ۲۴ ساعت ۱۵۰ مترمکعب آب دریافت کند، مقدار مصرف روزانه برابر است با: ۴ × ۱۵۰ = ۶۰۰ گرم در روز
رعایت تزریق دوز مناسب به ویژه در شرایطی که بازیابی سیستم بالاست یا آنالیز آب خوراک نشان می دهد که مستعد رسوب گذاری است، باشد اهمیت بیشتری پیدا می کند. به همین خاطر پیشنهاد می کنیم که پیش از خرید آنتی اسکالانت و استفاده از آن حتما با کارشناسان آبین مشورت کنید.

تست کیفیت آنتی اسکالانت
پس از انتخاب مناسب ترین نوع و مدل ضد رسوب ممبران و تعیین میزان دوز تزریق، لازم است که این محصول تست شود. دو روش اصلی برای تست کیفیت آنتی اسکالانت وجود دارد:
- روش آزمایشگاهی: در این روش میزان تاثیرگذاری محصول روی رسوبات در شرایط کنترل شده آزمایشگاه مورد بررسی قرار می گیرد. این آزمایش ها تحت شرایط خاص و با استفاده از نمونه های آب و مواد معدنی انجام می شوند تا کارایی محصول در جلوگیری از تشکیل رسوبات بررسی شود.
- روش میدانی: این روش شامل جمع آوری داده های عملیاتی دستگاه آب شیرین کن در یک بازه زمانی حداقل سه ماهه است. اطلاعات مختلف از جمله فشار، دبی آب، کیفیت آب خروجی و میزان رسوبات جمع آوری و تحلیل می شود تا عملکرد antiscalant در شرایط واقعی سنجیده شود.

معرفی بهترین برندهای آنتی اسکالانت
بهترین برندهای آنتی اسکالانت که توسط شرکت های معتبر تولید و به بازار عرضه شده اند، عبارتند از:
- آنتی اسکالانت ادلن (Edlen)
- آنتی اسکالانت فلوکن (Flocon)
- آنتی اسکالانت آویستا (Avista)
- آنتی اسکالانت جنسیس (Genesys)
این محصولات کارایی بالایی در ممانعت از تشکیل رسوب دارند و امتحان خود را در بازار پس داده اند. در ادامه به بررسی دقیق تر محصولات هر یک از این برندها و مدل های پرکاربرد هر کدام می پردازیم.

آنتی اسکالانت ادلن
آنتی اسکالانت ادلن (EDLEN) به دلیل فرمولاسیون قدرتمند، پایداری شیمیایی بالا و راندمان بسیار مناسب در سیستم های RO، از محصولات معتبر و شناخته شده بازار تصفیه آب صنعتی به شمار می رود. در میان مدلهای مختلف این برند، EDLEN A.Z مهم ترین و پرکاربردترین محصول به شمار می آید که به دلیل قدرت مهار بسیار بالا در برابر رسوبات سخت و پیچیده مانند کلسیم فلوراید، سیلیکات، سولفات ها و فسفات ها، به عنوان انتخاب اول بسیاری از سیستم های RO با آب خوراک دشوار شناخته می شود.
مشخصات کلی آنتی اسکالانت های برند ادلن را می توانید در جدول زیر مشاهده و بررسی کنید:
مشخصه | پارامتر |
|---|---|
شکل ظاهری | مایعی به رنگ زرد روشن یا کهربایی |
حوزه کاربرد | طیف وسیعی از آبهای خوراک از جمله آب دریا و لب شور و آب چاه |
جلوگیری از تشکیل رسوبات | کلسیم فلوراید، کلسیم سیلیکات، سولفات ها (CaSO₄, BaSO₄, SrSO₄)، کلسیم کربنات، فسفات ها |

آنتی اسکالانت فلوکن 260
آنتی اسکالانت Flocon 260 یک محلول آبی از پلی کربوکسیلیک اسید است که از تشکیل رسوب نمکهای معدنی و گرفتگی فیلتر ممبران صنعتی برندهای مختلف مثل ممبران فیلمتک، CSM، هایدروناتیک و LG Chem ممانعت می کند. این محصول به خاطر چند منظوره بودن، مهمترین مدل از برند معتبر فلوکن محسوب می شود. مدل های دیگر این برند پرکاربرد، فلوکن 135، 190 و فلوکن پلاس هستند که مشخصات شاخص آن ها را می توانید در جدول زیر مشاهده کنید:
مشخصه | پارامتر |
|---|---|
شکل ظاهری | مایعی به رنگ زرد روشن |
میزان pH | اسیدی و پایینتر از 2 |
حوزه کاربرد | طیف وسیعی از آبهای خوراک از جمله آب دریا و لب شور و آب چاه |
جلوگیری از تشکیل رسوبات | کلیه رسوبات حاوی کربنات، سولفات و فلوراید |

آنتی اسکالانت آویستا
آنتی اسکالانت آویستا محصولی از برند Avista Vitec است که با انواع مواد آلی کاملا سازگار بوده و حتی در دوزهای تزریق پایین نیز عملکرد مطلوبی دارد. این محصولات در انواع و مدل های مختلفی نظیر مدل Vitec 4000، 2000، 3000 و Vitec 1000 تولید می شوند و پرفروشترین آن ها مدل های 5000Vitec ،5100 و 5300 هستند.
ترکیب شیمیایی آنتی اسکالانت آویستا مدل 5300 مشابه فلوکن 260 است و پیشنهاد می شود که به صورت خالص در سیستم از آن استفاده کنید. مهمترین مشخصات فنی این دسته از محصولات پرفروش در حوزه مواد شیمیایی تصفیه آب صنعتی عبارتند از:
مشخصه | مقدار |
|---|---|
شکل ظاهری | مایعی به رنگ کهربایی روشن |
میزان pH | محدوده 5.5 تا 6.5 |
حوزه کاربرد | سیستمهای اسمز معکوس دریایی و آب شرب شهری |
جلوگیری از تشکیل رسوبات | بسیاری از رسوبات معدنی و آلی شامل کلسیم کربنات، کلسیم سولفات، باریم سولفات، فلوراید کلسیم، استرانسیوم سولفات و رسوبات سیلیکا |

آنتی اسکالانت جنسیس
آنتی اسکالانت Genesys در مدل های مختلف و پرکاربردی مثل جنسیس LF، LS و CAS با انواع فیلترهای ممبران سازگار است و در گالن های 25، 250 و 1300 لیتری به فروش می رسد. دوز تزریق این محصول در سیستم اسمز معکوس معمولا بین 0.5 تا 1 ppm است و بر اساس استاندارد NSF باید از آن در غلظت های پایین تر از 5 ppm استفاده شود. سایر مشخصات محصولات این برند را در جدول زیر مشاهده می کنید:
مشخصه | مقدار |
|---|---|
شکل ظاهری | مایع کاهی رنگ |
میزان pH | محدوده 9.8 تا 10.2 |
حوزه کاربرد | به منظور بازیافت آب شور و کاهش pH آب خام |
جلوگیری از تشکیل رسوبات | کربنات، سولفات و فلزات سه ظرفیتی نظیر آهن، آلومینیوم و منگنز |

توصیه های ایمنی msds
آنتی اسکالانت های اسیدی و قلیایی، مواد شیمیایی خطرناکی هستند که در صورت تماس با بدن فرد سبب آسیب جدی خواهند شد. بنابراین ضرورت دارد که در هنگام استفاده از این محصولات از دستکش و عینک مخصوص مواد شیمیایی، ماسک ضد اسید دارای فیلتر مناسب، لباس و چکمههای ضد اسید استفاده کرده و موارد آنتی اسکالانت msds زیر را حتما رعایت کنید:
- در صورت بروز حساسیت و التهاب بر اثر تماس ضد رسوب ممبران با پوست، فورا ناحیه را به مدت زمان 15 دقیقه با آب فراوان شستشو دهید.
- استشمام این ماده ضد رسوب می تواند سبب آسیب به سیستم ریوی شخص شود. در صورت مواجه شدن با این خطر لازم است که فرد را به محیط آزاد منتقل کرده و در صورت نیاز به او تنفس مصنوعی دهید.
- تماس ضد رسوب ممبران با چشم میتواند سبب سوزش شدید آن شود. در صورت بروز این خطر فورا چشم را به مدت 15 دقیقه با آب فراوان شستشو دهید.
- بلعیدن هر مقدار از این ماده شیمیایی باعث سوزش معده و همچنین آسیب به سیستم گوارش می شود. اگر با این خطر مواجه شدید، ابتدا خونسردی خود را حفظ کنید و به فرد مقدار کافی آب و مایعات بنوشید.
پس از این اقدامات، در صورت نیاز فرد حادثه دیده را همراه با نمونه ای از محصول به مراکز درمانی منتقل کنید.

قیمت آنتی اسکالانت
قیمت آنتی اسکالانت به صورت رقابتی تعیین می شود و بر اساس ماده موثر و نوع تولید (وارداتی یا معادلسازیشده) متفاوت است. برای مثال، محصولاتی که برای مهار املاح خاصی مانند کربنات کلسیم طراحی شدهاند، نسبت به ضد رسوب های مخصوص مهار فلزات سنگین یا سولفات ها، قیمت کمتری دارند.
عرضه آنتی اسکالانت اغلب در گالن های 20-25 کیلوگرمی یا بشکه های 220-230 لیتری عرضه می شود که بر قیمت و حمل و نقل آن تاثیرگذار است. شما می توانید پیش از خرید محصول، لیست قیمت ضد رسوب ممبران را به صورت به روز از کارشناسان آبین دریافت کنید.

فروش آنتی اسکالانت در تهران و سایر نقاط کشور
فروشگاه آبین یکی از معتبرترین مراکز فروش آنتی اسکالانت در تهران و اقصی نقاط ایران است و انواع محصولات این حوزه را از برندهای شناخته شده ایرانی و خارجی مانند آویستا، فلوکن، جنسیس، ادلن و توچال شیمی ارائه می دهد. این فروشگاه امکان استعلام قیمت به صورت تلفنی و همچنین ارسال به تهران و تمامی شهرستان ها را برای مشتریان خود فراهم کرده است تا دسترسی به مواد با کیفیت و اصلی برای تمامی صنایع تصفیه آب، آسان شود.
علاوه بر فروش، آبین مشاوره فنی تخصصی برای انتخاب بهترین نوع ضد رسوب بر اساس آنالیز آب ورودی ارائه می دهد تا عملکرد سیستم های RO بهینه شده و هزینه های نگهداری کاهش یابد. با خرید آنتی اسکالانت از آبین، مشتریان می توانند از کیفیت بالا، اصالت محصول و خدمات پشتیبانی حرفه ای اطمینان کامل داشته باشند.
سوالات متداول آنتی اسکالانت :
عملکرد آنتی اسکالانت در سیستم های تصفیه آب صنعتی RO تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله نوع و غلظت ناخالصیهای آب، PH آب، دما، نوع غشای RO استفاده شده، دوز تزریق آنتی اسکالانت، کیفیت و شرایط عملکرد سیستم RO (فشار، سرعت جریان، بازیابی) قرار دارد. انتخاب آنتی اسکالانت مناسب هر دستگاه باید با توجه به کیفیت آب ورودی و عملکرد سیستم انجام شود.
تعداد دفعات و دوز تزریق تزریق آنتیاسکالانت به عوامل مختلفی مانند نوع و غلظت املاح آب، دما، نوع فیلتر ممبرانها، کیفیت آنتیاسکالانت و ویژگیهای دستگاه تصفیه، بستگی دارد. به طور کلی، تزریق 1 تا 4 بار در روز رایج است اما استفاده از سیستم کنترل خودکار، تجربه عملی، تجزیه و تحلیل آب وروی و مشورت با متخصصان تصفیه آب در تعیین فرکانس تزریق مناسب بسیار حائز اهمیت است. تزریق بیش از حد یا کم آنتیاسکالانت میتواند مضر باشد، به همین دلیل شما میتوانید برای بررسی مقدار لازم آنتی اسکالانت دستگاه مورد نظرتان با کارشناسان تصفیه آب مجموعه آبین تماس بگیرید.
خیر، آنتی اسکالانت به تنهایی برای جلوگیری کامل از رسوب در فیلترهای ممبران کافی نیست. در حالی که آنتی اسکالانت ها نقش مهمی در کاهش رسوب گذاری و محافظت از ممبرانها در سیستم های تصفیه آب اسمز معکوس (RO) دارند، اما به تنهایی قادر به جلوگیری کامل از تشکیل رسوب در فیلترهای ممبران نیستند بلکه اقدامات دیگری نیز برای به حداقل رساندن رسوب گذاری و حفظ عملکرد بهینه سیستم RO ضروری است. این اقدامات به همان اندازه که انتخاب و تزریق آنتی اسکالانت مناسب به دستگاه اهمیت دارد، قابل توجه هستند و شامل طراحی واحد پیش تصفیه مناسب، شستشوی دورهای فیلترهای ممبران، کنترل پارامترهای عملیاتی سیستم و نظارت و کنترل دستگاه، میشوند.
خیر، آب پرمیت حاوی آنتی اسکالانت نیست؛ زیرا این مواد پیش از ورود آب به سیستم اسمز معکوس (RO) به آب خوراک اضافه می شوند و وقتی آب از غشاها عبور می کند، این مواد به دلیل اندازه بزرگ ترشان نمی توانند از منافذ ریز غشا بگذرند و با جریان پساب خارج می شوند.
پرسش ها و پاسخ ها :
پاسخ درود بر شما؛ خیر در صورت استفاده از آنتی اسکالانت مرغوب و با کیفیت، مشکلی از این بابت ایجاد نشده و این ماده پس از تاثیرگذاری همراه با جریان پساب از سیستم خارج میشود.
پاسخ خیر، آنتی اسکالانتها هیچ گونه مواد شیمیایی به آب اضافه نکرده و فقط بر اساس فرآیندهای فیزیکی عمل میکنند.
پاسخ دستورالعمل استفاده از آنتی اسکالانت توسط تولیدکننده ارائه میشود و شما میتوانید برای نصب واحد دوزینگ پمپ تزریق آنتی اسکالانت از کارشناسان حوزه تصفیه آب کمک بگیرید.
پاسخ آنتی اسکالانتها با کاهش رسوب میتوانند مصرف انرژی سیستمهای گرمایشی و سرمایشی را کاهش دهند.
پاسخ خیر؛ آنتی اسکالانتها در انواع، برندها و مدلهای مختلف، تفاوتهایی در کارایی و استفاده دارند. شما باید برای خرید آنتی اسکالانت، حتما به پارامترهای کیفی آب و کاربرد مورد نظرتان توجه داشته باشید.
پاسخ زمانی که آب خوراک سیستم تصفیه آب حاوی املاح معدنی بالایی باشد، خطر رسوبگیری و فولینگ ممبران سیستم را تهدید میکند. از این رو توصیه میشود که با توجه به پارامترهای آب نسبت به خرید آنتی اسکالانت مناسب اقدام فرمایید.
پاسخ برای اطلاع از مقدار دقیق دوز مصرف آنتی اسکالانت، بهتر است به مشاوره یا دستورالعملهای تولید کننده محصول یا متخصصان تصفیه آب آبین مراجعه کنید. برای محاسبه مقدار لازم آنتی اسکالانت به اطلاعات دقیقتری در مورد نوع تجهیزات، پارامترهای آب و سایر مواردی از این دست نیاز است.
پاسخ آنتی اسکالانت در گالنهای حداقل 25 کیلوگرمی بسته بندی میشود. برای سفارش این محصول از سراسر ایران تنها کافیست که محصول مورد نیاز خود را به کمک مشاوران انتخاب کرده و سایر مراحل را به آبین بسپارید.
پاسخ آنتی اسکالانت فلوکن 260 یک آنتی اسکالانت چند منظوره هست که برای کاربردهای مختلف از جمله جهت جلوگیری از رسوب گیری فیلترهای ممبران دریایی و آب لب شور قابل استفاده هست.
پاسخ استفاده از آنتی اسکالانت جنسیس برای آبهایی با مقادیر آلاینده آهن و آبهای لب شور و شور دریا بهترین نتیجه را در جلوگیری از تشکیل رسوب در فیلتر ممبران دارد.



