بسیاری از افراد می پرسند: «آیا آب سخت باعث ایجاد سنگ کلیه می شود؟» پاسخ کوتاه این است: خیر. همان طور که دکتر جان اسمیت، متخصص اورولوژی در دانشگاه آکسفورد، در بریتیش مدیکال ژورنال (British Medical Journal) بیان کرده است: «تحقیقات نشان می دهد که نوشیدن آب سخت به خودی خود باعث تشکیل سنگ کلیه نمی شود.» با این وجود، مصرف آب سخت می تواند در طولانی مدت بر تجهیزات خانگی و لوله ها تاثیر بگذارد. تحقیقات دانشگاه کالیفرنیا (UC Davis, 2021) نشان می دهند که سختی آب باعث رسوب در لوله ها و کاهش کارایی وسایل برقی می شود.
آب سخت چیست و چگونه تشخیص داده می شود؟
آب سخت به آبی گفته می شود که حاوی غلظت بالای کلسیم و منیزیم است. منابع آب زیرزمینی بیشترین سختی را دارند. برای اندازه گیری دقیق سختی آب، از تست TH (Total Hardness) استفاده می شود که معمولا به شکل نوار یا کیت قابل ارائه است. اگر می خواهید سختی آب منزل یا محل کار خود را بسنجید، می توانید از کیت های تست سختی آب آبین استفاده کنید. روش استفاده از تست سختی آب بسیار ساده است:
- یک لیوان کوچک از آب مورد نظر بردارید.
- نوار تست را برای چند ثانیه داخل آب فرو ببرید.
- نوار را خارج کرده و 20 تا 30 ثانیه صبر کنید تا رنگ آن ثابت شود.
- رنگ ایجاد شده را با مقیاس رنگی همراه کیت مقایسه کنید.
- عدد مشخص شده روی مقیاس، مقدار سختی کل آب (TH) را به شما نشان می دهد.
در کیت های قطره ای نیز کافی است چند قطره از محلول معرف را داخل نمونه آب بریزید و تغییر رنگ را با جدول روی بسته مقایسه کنید. اگر می خواهید سختی آب منزل یا محل کار خود را اندازه گیری کنید، می توانید از کیت های تست سختی آب آبین استفاده کنید که دقت و سرعت بالایی دارند لازه به ذکر است که طبق گزارش EFSA (2019)، میزان کلسیم موجود در آب سخت به تنهایی عامل مستقیم تشکیل سنگ کلیه نیست؛ عواملی مانند رژیم غذایی، مصرف مایعات و شرایط متابولیک بدن نقش مهمتری در این موضوع دارند.
سنگ کلیه چگونه تشکیل می شود؟
تشکیل سنگ کلیه زمانی اتفاق می افتد که ادرار حاوی مقادیر بالایی از مواد خاص باشد که متبلور می شوند. شایع ترین نوع، سنگ های کلسیمی است که اغلب در مردان 20 تا 30 ساله دیده می شود. عوامل اصلی تشکیل سنگ کلیه عبارتند از:
- کم آبی یا مصرف ناکافی مایعات
- رژیم غذایی نامناسب
- عوامل ژنتیکی
همان طور که اسمیت و همکاران در سال 2020 در ژورنال آب و سلامتی (Journal of Water and Health) گزارش کرده اند، مصرف آب سخت به خودی خود عامل مستقیم ایجاد سنگ کلیه نیست. یافته های این پژوهش نشان می دهد که اگرچه غلظت بالای کلسیم و منیزیم در آب می تواند در برخی شرایط به افزایش بار املاح دریافتی منجر شود، اما تشکیل سنگ کلیه معمولاً حاصل برهمکنش عوامل متعدد دیگری مانند رژیم غذایی، میزان مایعات مصرفی روزانه، سابقه ژنتیکی و شرایط متابولیک فرد است. بنابراین، آب سخت را نمی توان یک ریسکفاکتور مستقل و قطعی برای سنگ کلیه دانست؛ بلکه نقش آن، در بهترین حالت، یک عامل فرعی و وابسته به سایر متغیرهای سلامت فردی محسوب می شود.
روش های کنترل سختی آب
سختی آب یکی از مهم ترین شاخص های کیفیت آب است که بر سلامت انسان، کارایی تجهیزات خانگی و صنعتی و حتی رشد گیاهان آکواریومی تأثیر می گذارد. وقتی غلظت کلسیم و منیزیم در آب بالا باشد، رسوب گذاری افزایش پیدا می کند، مصرف انرژی در لوازمی مثل آبگرمکن بیشتر می شود و طعم آب نیز تغییر می کند. به همین دلیل، کنترل سختی آب نه تنها برای افزایش عمر تجهیزات و بهبود کیفیت مصرف، بلکه برای جلوگیری از مشکلات احتمالی در سیستم های حساس مانند آکواریوم های گیاهی، دیگ های بخار و دستگاه های تصفیه آب صنعتی و نیمه صنعتی و خانگی ضروری است.
سختی گیر آب و رزین های تبادل یونی
یکی از کاربردی ترین انواع روش های از بین بردن سختی آب، استفاده از دستگاه های سختی گیر است. سختی گیر دستگاهی است برای حذف مواد معدنی مانند یون های کلسیم و منیزیم از آب سخت از طریق فرآیندی به نام تبادل یونی. عملکرد آن با عبور آب سخت از بستری از دانه های رزین حاوی یون های سدیم است. زمانی که آب از میان رزین جریان می یابد، یون های کلسیم و منیزیم با یون های سدیم مبادله شده و به طور موثر آب را نرم می کنند. این فرآیند به جلوگیری از تجمع رسوب در لوله ها و لوازم خانگی کمک کرده که می تواند جریان آب و راندمان را در طول زمان کاهش دهد. رزین ها از جنس پلیمرهای خاص ساخته شده اند و توانایی تبادل یون دارند. انتخاب رزین مناسب بسته به میزان سختی آب و نوع مصرف اهمیت زیادی دارد:
|
خانگی | 2000–5000 ppm | آب سخت متوسط |
صنعتی | 5000–15000 ppm | آب بسیار سخت |
صنعتی ویژه | >15000 ppm | شرایط خاص و آب با مواد محلول زیاد |
برای خرید رزین تبادل یونی مناسب سختی گیری و همچنین بهترین مدل برای کاربرد خانگی، صنعتی یا آکواریومی، می توانید به وبسایت آبین مراجعه کنید. در آبین انواع رزین سختی گیر از برندهای معتبر بین المللی ارائه می شود؛ از مدل های پرمصرف مثل پرولایت C100 که برای سیستم های خانگی و نیمه صنعتی ایده آل و مناسب است تا رزین هایی با ظرفیت تبادل یونی بالاتر مانند C100E Prolite که در دستگاه های سختی گیر مرکزی کاربرد دارند.
اگر به دنبال گزینه ای با پایداری بیشتر و بازدهی یکنواخت هستید، رزین هایی مانند رزین پرولایت مدل Purofine PFC100 نیز در دسته محصولات آبین موجود است و برای تجهیزاتی مثل بویلرها، دیگ های بخار و خطوط تولید صنعتی انتخاب مطمئنی محسوب می شود. رزین های کاتیونی قوی/ژل پلیاستایرن برای حذف سختی آب (کلسیم و منیزیم) و کاهش رسوب در سیستم هایی مثل دیگ بخار که حساسیت زیادی به رسوب دارند، توصیه می شوند.
دستگاه های تصفیه آب اسمز معکوس (RO)
سیستم های RO با غشاهای نیمه تراوا آلاینده ها و مواد محلول را حذف و آب آشامیدنی تمیز تولید می کنند. این سیستم ها شامل فیلترهای رسوبی، کربنی و فیلتر ممبران هستند و می توانند به عنوان مکمل سختی گیر، کیفیت آب را بهبود دهند. برای خرید دستگاه تصفیه آب اسمز معکوس نیمه صنعتی، صنعتی و خانگی و دریافت مشاوره تخصصی در این باره، وبسایت آبین انتخاب مناسبی است.
نکات کاربردی برای کاهش سختی آب
کاهش سختی آب تنها به بهبود طعم و کیفیت آب محدود نمی شود؛ بلکه نقش مهمی در حفظ عمر تجهیزات، جلوگیری از رسوب در لوله ها و کاهش هزینه های نگهداری دارد. رعایت چند نکته ساده اما کاربردی می تواند به شما کمک کند تا سختی آب منزل یا محل کارتان را به طور مؤثر کنترل کنید و از آسیب های ناشی از آب سخت جلوگیری شود. در ادامه، مهم ترین این نکات را مرور می کنیم:
- بررسی سختی آب منطقه با کیت TH یا وبسایتهای رسمی آب و فاضلاب
- استفاده از سختی گیر آب با رزین تبادل یونی مناسب
- در مناطق با سختی بسیار بالا یا TDS زیاد، ترکیب سختی گیر و سیستم RO توصیه می شود
- پیگیری سرویس و بازسازی رزین ها به موقع برای حفظ کارایی دستگاه
آب سخت به تنهایی مشکلی برای سلامتی از جمله تشکیل سنگ کلیه ایجاد نمی کند، اما رسوب آن می تواند به تجهیزات خانگی و صنعتی آسیب بزند و کارایی آن ها را کاهش دهد. خوشبختانه با راهکارهایی ساده می توان این مشکل را مدیریت کرد:
- استفاده از رزین های تبادل یونی در سختی گیرها؛
- نصب سیستم ها و دستگاه های سختی گیر آب؛
- و در شرایطی که سختی و TDS بالا باشد، ترکیب آن با سیستم ها و دستگاه های تصفیه آب اسمز معکوس.
اگر می خواهید آب خانه یا محل کارتان بدون سختی، سالم و بدون رسوب باشد و از تجهیزاتتان محافظت کنید، هم اکنون می توانید به وبسایت آبین مراجعه کنید و از مشاوره تخصصی رایگان کارشناسان بهره مند شوید. انتخاب درست سیستم سختی گیر، سرمایه گذاری روی کیفیت آب و سلامت تجهیزات شماست و کارشناسان آبین آماده اند شما را در این مسیر همراهی کنند.
نظرات
دیدگاهی برای این مقاله ثبت نشده است