کلر (chlorine)

کلر (chlorine) چیست؟

پتانسیل بالای کلر (Chlorine) برای اکسیداسیون منجر به افزایش تحقیقات در مورد استفاده برای اهداف تجاری و صنعتی می‌شود. در حال حاضر کلر به طور گسترده به عنوان یک عامل بهداشتی یا ضد عفونی کننده و همچنین در تولید محصولات مصرفی مختلف که حاوی مواد شیمیایی آلی هستند، استفاده می‌شود. دو ترکیب رایج کلر عبارتند از کلرید سدیم (NaCl) و کلرید هیدروژن (HCl). کلرید سدیم بیشتر به عنوان نمک خوراکی شناخته شده و در سراسر جهان برای چاشنی غذا استفاده می‌شود. هیدروژن کلرید شکلی از اسید کلریدریک است و اسیدیته بالا آن را به ترکیبی ایده آل در بسیاری از صنایع تبدیل می‌کند.

رایج‌ترین کاربرد کلر، تصفیه آب است و برای دستیابی به سطح ایمن این ماده در آب آشامیدنی می‌توان از فرآیندهای مختلفی استفاده کرد. وزارت خزانه داری ایالات متحده در سال 1918 دستور داد که تمام منابع آب آشامیدنی باید با کلر ضد عفونی شوند. مشخص شد که این ماده ضدعفونی‌کننده بسیار مؤثرتری نسبت به برم یا ید در غلظت‌های معادل است. chlorine یک ماده شیمیایی عالی برای از بین بردن باکتری‌ها و میکروب‌هایی است که در آب رشد می‌کنند. سطح مناسبی از محلول‌ کلر در تأسیسات تصفیه آب اضافه می‌ شوند تا به آرامی مواد شیمیایی را در منبع آب آزاد کنند. سطوح آن به اندازه‌ای بالا است که باکتری‌ها را از بین ببرد، اما به اندازه‌ای کم است که در طول مصرف انسان آسیبی ایجاد نکند.

انواع حالت های کلر و ترکیبات آن

کلر به سه شکل اصلی مایع، جامد و گاز در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می ‌گیرد. کلر مایع که به هیپوکلریت سدیم (NaOCl) معروف است، یکی از رایج‌ ترین انواع کلر است که به‌ عنوان ضدعفونی ‌کننده در تصفیه آب و سایر مصارف استفاده می ‌شود. این ترکیب ناپایدار است و در برابر نور و گرما تبخیر شده و علاوه بر آن، خاصیت اکسیدکنندگی قوی آن موجب خوردگی و آسیب به پوست و سطوح می ‌شود.

از طرف دیگر، پودر کلر جامد به شکل هیپوکلریت به‌ دلیل پایداری بیشتر و قدرت ضدعفونی ‌کنندگی بالا، به صورت پودری یا گرانول در بازار عرضه می‌ شود و در تماس با مواد اسیدی می ‌تواند منجر به انفجار شود. گاز کلر نیز به عنوان سومین نوع، گازی سبز مایل به زرد با بوی تند است که خاصیت ضدعفونی و سفیدکنندگی بسیار بالایی دارد، اما به دلیل خطرات ایمنی باید با احتیاط و در مخازن استاندارد نگهداری شود.

کاربردهای کلر

کلر به دلیل خواص ضدعفونی ‌کننده و سفیدکنندگی بالایی که دارد، در مصارف مختلف استفاده می شود. کلر مایع به ‌طور گسترده در تصفیه آب، پالایش محصولات نفتی، فرآوری مواد غذایی و صنعت نساجی برای سفید کردن پنبه مورد استفاده قرار می ‌گیرد. همچنین در تصفیه فاضلاب و استخرها نقش کلیدی ایفا می ‌کند. کلر جامد یا پودر کلر، عمدتاً در تصفیه آب استخرها و تصفیه‌ خانه ‌های آب آشامیدنی به کار می ‌رود و به دلیل توان بالای آن در ضدعفونی، در کنترل بو و تصفیه مخازن و چاه ‌های سپتیک نیز استفاده می‌ شود. کلر گازی نیز به دلیل خاصیت سفیدکنندگی و ضدعفونی‌ کنندگی قوی در تصفیه آب و فاضلاب، تولید دارو، صنعت گاز و نساجی کاربرد دارد ولی به دلیل خطر انفجار باید در مخازن کاملاً ایمن نگهداری شود.

کلر استخر

کلر یکی از مهم‌ ترین مواد شیمیایی است که برای حفظ بهداشت و تمیزی آب استخرها به کار می‌ رود. این ماده باکتری ‌ها، ویروس ‌ها و میکروارگانیسم‌ های مضر موجود در آب را از بین می ‌برد و از رشد جلبک‌ ها جلوگیری می‌ کند. در فرآیند شیمیایی کلر، ترکیباتی مانند اسید هیپوکلروز و یون هیپوکلریت تولید می ‌شوند که با نفوذ به دیواره سلول ‌های میکروارگانیسم‌ ها، آن ها را تخریب می‌ کنند. استفاده صحیح و متعادل از کلر در استخر، باعث حفظ کیفیت آب و جلوگیری از تحریکات پوستی و چشمی می‌ شود. 
هیپوکلریت کلسیم به صورت پودر یا قرص که خاصیت ضدعفونی کنندگی بالایی دارد و برای تصفیه آب استخرها استفاده می ‌شود. این ماده به دلیل افزایش خاصیت قلیایی آب، نیاز به کنترل و تنظیم pH بعد از تصفیه دارد. کلر مایع یا هیپوکلریت سدیم نیز باکتری‌ ها، ویروس ‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ های مضر را از بین می ‌برد و آب استخر را سالم و تمیز نگه می ‌دارد. همچنین گاز کلر (اسید هیپوکلرو) به عنوان نوعی کلر آزاد که در فرآیند ضدعفونی آب استخرها و تصفیه‌خانه‌ ها به کار می ‌رود، اما این نوع کلر خاصیت اسیدی دارد و باید پس از استفاده، ترکیبات جانبی آن حذف شوند.
 

کلر در تصفیه آب چه کاربردی دارد؟

کلر زنی فرآیندی است که در آن، کلر جهت حذف عوامل بیماری‌زا به آب اضافه می‌شود. کاربردهای اولیه این ماده ضدعفونی کننده عبارتند از:

•    ضدعفونی آب آشامیدنی: ایت ماده شیمیایی به منابع آب آشامیدنی اضافه می‌شود تا میکروارگانیسم‌های مضر مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها را از بین برده یا غیرفعال کند. این امر به جلوگیری از انتقال بیماری‌ها از طریق آب کمک کرده و اطمینان حاصل می‌کند که کیفیت آب مورد استفاده در مصارف خانگی مناسب است.
•    ضد عفونی فاضلاب: کلر در تصفیه خانه های فاضلاب برای ضد عفونی کردن آب پساب قبل از انتشار در محیط استفاده می شود. این به از بین بردن میکروارگانیسم‌های بیماری زا کمک می‌کند و خطر عفونت‌های ناشی از آب را در اکوسیستم‌های آبی کاهش می‌دهد.
•    تصفیه آب استخر: این ماده معمولاً برای ضدعفونی کردن آب استخرها برای کنترل رشد باکتری‌ها و جلبک‌ها استفاده می‌شود و یک محیط امن برای شناگران فراهم می‌کند.
•    ضدعفونی در فرآیندهای صنعتی: کلر در فرآیندهای مختلف صنعتی برای ضد عفونی کردن آب مورد استفاده در برج‌های خنک‌کننده، فرآوری مواد غذایی و سایر فعالیت های تولیدی استفاده می‌شود.
•    سیستم‌های توزیع آب: این ماده اغلب به آب در تصفیه خانه‌ها اضافه می‌شود تا اطمینان حاصل شود که هنگام عبور از سیستم‌های توزیع به خانه‌ها و سایر مصارف، ضدعفونی می‌شود.
•    ضدعفونی چاه: برای ضد عفونی چاه‌ها و سایر منابع آب برای از بین بردن یا کنترل آلودگی باکتریایی از کلر استفاده می‌شود.
•    ضد عفونی آب اضطراری: قرص‌های کلر یا کلر مایع ممکن است برای گندزدایی اضطراری آب در مواقعی مانند بلایای طبیعی یا کمپینگ که دسترسی به آب تمیز محدود است، استفاده شود.

توجه داشته باشید که در حالی که این ماده در ضد عفونی کردن آب مؤثر است، استفاده از آن باید به دقت کنترل شود تا از اثرات نامطلوب مانند تشکیل محصولات جانبی ضد عفونی (DBPs) جلوگیری شود. برخی از تاسیسات تصفیه آب نیز بسته به الزامات و مقررات خاص کیفیت آب، ممکن است روش‌های ضدعفونی جایگزین مانند کلرامین یا اشعه ماوراء بنفش (UV) را انتخاب کنند.

نکات مهم برای استفاده کلر در سیستم تصفیه آب

هنگام خرید کلر برای سیستم تصفیه آب، مهم است که چندین فاکتور مهم را برای اطمینان از ضد عفونی مؤثر و ایمن در نظر بگیرید که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

نکات کیفی جهت استفاده از کلر برای تصفیه آب

مهمترین نکاتی که باید از نظر کیفیت هنگام خرید و استفاده از کلر برای مصارف ضد عفونی تصفیه آب به آن ها توجه کنید، به شرح زیر است:

•    نوع کلر: کلر در اشکال مختلف از جمله کلر مایع (هیپوکلریت سدیم)، گاز کلر و اشکال جامد مانند هیپوکلریت کلسیم یا قرص‌ کلر موجود است. انتخاب این ماده ضدعفونی‌کننده، بستگی به الزامات خاص سیستم تصفیه آب و ملاحظات ایمنی شما دارد.
•    غلظت و مقدار مصرف: تعیین غلظت محصول کلر، حیاتی است. کاربردهای مختلف ممکن است به غلظت‌های متفاوتی نیاز داشته باشد و دوز دقیق برای ضدعفونی مؤثر حیاتی است. دستورالعمل‌ها و مقررات توصیه شده را برای تعیین دوز مناسب برای سیستم خود دنبال کنید.
•    تثبیت: محصولات تثبیت شده کلر حاوی مواد افزودنی برای جلوگیری از تخریب سریع کلر در مواجهه با نور خورشید هستند. در نظر بگیرید که آیا تثبیت بر اساس تنظیمات تصفیه آب و شرایط محیطی شما ضروری است یا خیر.
•    اعتبار تامین کننده: یک تامین کننده معتبر برای محصولات کلر خود انتخاب کنید. انتخاب تامین کننده قابل اعتماد، کیفیت و کارکرد درست این ماده را تضمین می‌کند. همچنین آرامش خاطر را در مورد اثربخشی محصول مورد استفاده در سیستم تصفیه آب شما فراهم می‌آورد.

نکات ایمنی استفاده از کلر در تصفیه آب

با توجه به این موضوع که کلر یک ماده شیمیایی خطرناک با خواص خورنده است، هنگام استفاده از آن باید احتیاط کنید. حتما به نکات ایمنی که در ادامه مشاهده می کنید، توجه داشته باشید:

•    نگهداری و جابجایی: مطمئن شوید که تجهیزات ذخیره‌سازی مناسب برای کلر دارید؛ به خصوص اگر گاز کلر یا کلر مایع را انتخاب کرده‌اید. اقدامات ایمنی از جمله تهویه مناسب و مهار، باید برای جلوگیری از نشت یا نشت اتخاذ شده باشد.
•    انطباق با مقررات: از مقررات و استانداردهای محلی در مورد استفاده از این ماده در تصفیه آب آگاه باشید. رعایت دستورالعمل‌ها تضمین می‌کند که روش‌های تصفیه آب شما با الزامات ایمنی و زیست محیطی هماهنگ است.
•    سازگاری با تجهیزات: بررسی کنید که تجهیزات تصفیه آب شما با نوع کلر انتخابی، سازگار است. برخی از سیستم‌ها ممکن است به اشکال خاصی از کلر یا تجهیزات اضافی برای دوز مناسب نیاز داشته باشند.
•    خطرات مدیریت: این ماده شیمیایی در صورت استفاده نادرست می‌تواند برای سلامتی و ایمنی خطرات ایجاد کند. آموزش پرسنل در مورد روش‌های مناسب حمل، استفاده از تجهیزات حفاظت فردی مناسب (PPE) و اجرای پروتکل‌های ایمنی برای به حداقل رساندن خطرات اهمیت زیادی دارند.
•    آزمایش و نظارت: به طور مرتب سطح کلر را در سیستم تصفیه آب خود آزمایش و نظارت کنید. این امر تضمین می‌کند که اهداف ضد عفونی به طور مداوم برآورده می‌شوند. همچنین به جلوگیری از مشکلات ناشی از استفاده دوز نامناسب کلر در سیستم کمک می‌کند.
•    اثرات زیست محیطی: اثرات زیست محیطی استفاده از کلر را در نظر بگیرید. اگر پایداری برای روش‌های تصفیه آب شما اولویت دارد، روش‌های ضدعفونی جایگزین یا محصولاتی با اثرات زیست‌محیطی کمتر را بررسی کنید.

با در نظر گرفتن دقیق این عوامل، می‌توانید هنگام خرید کلر برای سیستم تصفیه آب خود تصمیمات آگاهانه بگیرید و از اثربخشی ضد عفونی و ایمنی پرسنل و محیط زیست اطمینان حاصل کنید.

خرید کلر تصفیه آب و استخر

تمام نکات لازم برای خرید کلر مورد استفاده در سیستم تصفیه آب شما پیش از این گفته شد. با این وجود ما به شما توصیه می‌کنیم که قبل از خرید این ماده شیمیایی با افراد متخصص در این زمینه نیز مشورت کنید. وب‌سایت آبین برای شما امکان مشاوره رایگان با متخصصان در زمینه خرید محصولات مورد نیاز سیستم تصفیه آب را فراهم می‌کند. شما می‌توانید از طریق تماس با کارشناسان این مجموعه، از خدمات مشاوره رایگان بهره ببرید همچنین از آخرین تغییرات قیمت کلر و سایر تجهیزات مورد استفاده در این سیستم اطلاع پیدا کنید. جهت خرید تجهیزات مورد استفاده در صنعت تصفیه آب نیز می‌توانید به وب‌سایت آبین مراجعه کنید. 

سوالات متداول کلر

آیا استفاده از کلر برای آب آشامیدنی خطرناک است؟

سطح استاندارد کلر نه تنها برای انسان مضر نیست، بلکه به ازبین بردن باکتری و سایر عوامل بیماری‌زا کمک می‌کند. در صورتی که میزان این ماده از حد استاندارد بالاتر باشد، به دلیل ایجاد محصولات جانبی، ممکن است باعث عوارضی در بدن افراد شود.

تفاوت پودر کلر با قرص کلر چیست؟

پودر کلر و قرص کلر هر دو اشکال مختلفی از کلر هستند که به عنوان مواد ضدعفونی‌کننده و ضد میکروبی در آب و فرآیندهای تصفیه‌آب استفاده می‌شوند. اما تفاوت‌هایی در شکل فیزیکی، کاربردها، و نحوه استفاده آنها وجود دارد. برای مثال پودر کلر به مدت زمان بیشتری برای حل شدن در آب نیاز دارد و معمولا برای تصفیه آب صنعت بیشتر از پودر کلر استفاده می‌شود. همچنین غلظت و درصد کلر به صورت پودری بالاتر بوده و کنترل روی میزان کلر در این حالت کمتر است. بنابراین با توجه به کاربرد این محصول، باید از فرم مناسب آن استفاده کرد.

ماندگاری پودر کلر برای ضدعفونی در تصفیه آب چقدر است؟

به طور کلی ماندگاری کلر به عوامل مختلفی از جمله شرایط نگهداری و نوع این ماده بستگی دارد. اثربخشی کلر نیز به عنوان یک ضدعفونی کننده به تدریج در طول زمان کاهش می‌یابد، به ویژه هنگامی که در معرض عواملی مانند رطوبت، نور خورشید و دمای بالا قرار می‌گیرد. بنابراین لازم است تا همیشه دستورالعمل‌های ذخیره‌سازی توصیه شده را رعایت کنید و تاریخ انقضا کلر را برای اطمینان از عملکرد مطلوب بررسی کنید.

آیا عملکرد کلر مشابه پرکلرین است؟

در حالی که هم کلر و هم پرکلرین گونه‌های کلر را برای گندزدایی به آب کمک می‌کنند، اشکال و کاربرد آنها می‌تواند متفاوت باشد، بنابراین انتخاب این مواد به عنوان ضدعفونی کننده در سیستم تصفیه آب تا حد زیادی بسته به نوع سیستم و کاربرد آن  دارد.

چه مقدار کلر برای ضدعفونی آب استخر مناسب است؟

دوز کلر مناسب برای ضدعفونی آب استخر به عواملی مانند اندازه استخر، حجم آب، دما، میزان استفاده از استخر و سطح آلودگی بستگی دارد. به طور کلی مقدار کلر آزاد توصیه شده برای آب استخرهای معمولی بین 1 تا 3 میلی‌گرم در لیتر (mg/L) یا 1 تا 3 قسمت در میلیون (ppm) است که برای ضدعفونی موثر است و مانع از رشد باکتری‌ ها، جلبک‌ ها و دیگر میکروارگانیسم‌ ها می‌ شود؛ در عین حال برای پوست و چشم‌ ها نیز ایمن‌ تر است.