سطح PH آب آشامیدنی و متغیرهای تاثیرگذار بر روی آن

PH آب آشامیدنی از عوامل مهم و تاثیرگذار بر کیفیت آب آشامیدنی می باشد. اما این که چه متغیرهایی باعث تغییر PH آب آشامیدنی می شوند، نیز دارای اهمیت است، زیرا کنترل pH آب آشامیدنی به دلیل تاثیری که بر سلامت انسان دارد دارای اهمیت بالایی است. در ادامه به بررسی متغیرهای تاثیرگذار در PH آب آشامیدنی می پردازیم. متغیرهای تاثیرگذار بر PH آب آشامیدنی، می توانند عوامل طبیعی و یا ناشی از فعالیت های انسانی باشند. در زیر برخی از مهم ترین این عوامل را با هم بررسی می کنیم.

1- ترکیب خاک و سنگ بستر

یکی از متداول ترین متغیرهای که بر سطح PH آب آشامیدنی تاثیر می گذارد، ترکیب سنگ بستر و خاک است که آب از طریق آن هم در بستر و هم در آب های زیر زمینی حرکت می کند. آب موجود در نواحی دارای یخبندان معمولا اسیدی تر (دارای PH کمتر) نسبت به مناطق دارای سنگ آهکی است. 

2- رشد گیاه و مواد آلی

 از دیگر عوامل موثر بر سطح PH آب آشامیدنی، رشد گیاه و مواد آلی در بدنه آبی می باشد. با تجزیه مواد آلی، دی اکسید کربن آزاد می شود. دی اکسید کربن پس از ترکیب با آب تشکیل اسید کربنیک می دهد. اگر چه اسید کربنیک ضعیف است، اما مقادیر زیاد آن می تواند باعث تغییر PH آب آشامیدنی شود.

3- بارش های اسیدی

 هر شکلی از بارندگی با سطح PH کمتر از 5 به عنوان باران اسیدی شناخته می شود. این بارش ها ناشی از واکنش آب با اکسیدهای نیتروژن، گوگرد و سایر ترکیبات اسیدی است، که باعث PH کمی اسیدی آب می شوند. این گازها معمولا از استخراج معدن، عملیات ذوب یا احتراق سوخت فسیلی ناشی می شود. سطح CO2 بیش از حد بالا می تواند باعث کاهش PH آب باران شود.

4- آلودگی منبع نقطه ای

 این نوع آلودگی بسته به مواد شیمیایی دخیل می تواند PH آب را افزایش یا کاهش دهد. این مواد شیمیایی از تخلیه فاضلاب، رواناب کشاورزی یا صنعتی می آیند. عملیات معدن کاوی معمولا زغال سنگ نیز می تواند باعث ایجاد رواناب های اسیدی شده و در صورت ضعیف بودن بافر خاک اطراف آن، باعث نشت اسید به آب زیر زمینی شود.

5- آلودگی هوا

گرد و غبار و آلاینده های کوچک موجود در هوا می توانند سطح PH را مانند سنگ ها و خاک ها تغییر دهند. ذرات ریز ممکن است حاوی ترکیبات شیمیایی یا آلی باشند، که وقتی در آب حل می شوند می توانند به اسیدهای ملایم یا ترکیباتی با خواص قلیایی تبدیل شوند. 

6- کنترل PH تامین کنندگان آب

 برخی از تامین کنندگان آب، سطح PH آب آشامیدنی را برای جلوگیری از پیامدهایی مانند خوردگی خطوط آبرسانی، تنظیم می کنند. تاسیسات تصفیه فاضلاب نیز برای تنظیم سطوح PH فاضلاب خارج از محدوده قابل قبول مورد نیاز می باشند. به این دلیل که فاضلاب معمولا به نهرها ریخته می شود، برخی از شهرداری ها از هیدروکسید سدیم یا ماده ای مشابه به عنوان بخشی از فرایند تصفیه آب استفاده می کنند، که می تواند باعث افزایش PH بالای آب بعد از فرایند اسمز معکوس شود. غشای اسمز معکوس فیلتر ممبران یون های سدیم را حذف می کند، اما یون های هیدروکسید را نه. قلیائیت بالای آب ورودی به سیستم اسمز معکوس باعث رسوب گذاری بر روی فیلتر ممبران می شود، زیرا کربنات کلسیم که دلیل اصلی قلیایی بودن آب است روی غشا رسوب می کند.

سطح معمول PH آب باید چقدر باشد؟

در جدول زیر سطوح استاندارد PH آب را مشاهده می کنید:

چگونه PH روی کیفیت آب آشامیدنی و لوله کشی خانه شما تاثیر می گذارد؟

آب آشامیدنی در حالت ایده آل باید خالص، متعادل و مقطر باشد و PH آن 7 باشد، اما در بیش تر مواقع این طور نیست. با عبور آب از میان پوشش گیاهی، خاک و سنگ بستر، عناصر و موادی که با آن مواجه می شود را به خود جذب می کند. زمانی که PH آب در جهت اسیدی یا بازی بیش از حد پیش برود، احتمالا شواهد فیزیکی آن را خواهید دید. 

تاثیر PH پائین آب در خانه

آب اسیدی اغلب دارای فلزات سنگین مانند آهن، منگنز، سرب، روی و مس می باشد، که برای سلامتی مضر است. آب اسیدی خورنده است و می تواند باعث آسیب زیادی در خانه شود. آب اسیدی در مسیر آب لوله کشی اغلب لوله ها را می خورد و باعث نازک شدن آنها می شود، تا زمانی که در اثر نازک شدن سوراخ شوند. آب اسیدی نوارهای فلزی شسته شده از لوله ها را با خود به خانه شما می آورد.
زمانی که جریان آب متوقف شود یا آب تبخیر شود، مواد رسوب می کند و لکه های سبز مایل به آبی یا زنگ زدگی روی لوله کشی، شیرآلات، زهکش ها، وان حمام و سینک باقی می ماند. متاسفانه این مشکل در خانه هایی با لوله های فولادی گالوانیزه یا چدن و سطوح حساس چند برابر می شود. آب اسیدی ممکن است طعم فلزی داشته باشد.

تاثیر PH بالای آب در خانه

آب با سطح بالای PH اغلب کلسیم بالایی دارد. این نوع آب بارهای مواد معدنی و ناخالصی را حمل می کند و به طور مداوم آنها را هنگام عبور از لوله کشی تخلیه می کند. آب با PH بالا باعث تجمع رسوب روی لوله ها و وسایل مصرف کننده شده و جریان آب را به خانه و دستگاه ها محدود می کند. 
 آب سخت قلیایی می تواند مشکلات گسترده تری را برای لوله کشی خانه و وسایل مصرف کننده آب ایجاد کند. ایجاد رسوبات فلس دار سفید رنگ و مسدود شدن لوله ها از شایع ترین نشانه های آن است. علاوه بر این، سطح بالای PH می تواند به آب طعم تلخی بدهد و صابون و مواد شوینده را سخت کند.

خطرات سلامتی مرتبط با PH آب

بدن انسان برای متعادل کردن سطح PH خود به خوبی کار می کند. بنابر این وقتی آب کمی اسیدی می نوشید، در تماس با بزاق دهان و اسیدهای معده، اسیدیته خود را از دست می دهد. معده ما بسیار اسیدی است و مقدار PH آن 2 است، بنابر این آب کمی اسیدی روی PH معده تاثیری ندارد، یا بر سلامت کوتاه مدت شما تاثیر منفی نمی گذارد. اولین نگرانی در مورد PH آب آشامیدنی، مصرف فلزات سنگین است. آب اسیدی به دلیل حل کردن مقداری مس و سرب خطوط لوله کشی در خود این فلزات را وارد آب مصرفی شما می کند. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض سطوح بالای مس اثرات جدی بر کبد و کلیه دارد؛ حتی قرار گرفتن کوتاه مدت نیز می تواند باعث حالت تهوع و استفراغ شود.
علاوه بر مس، سرب نیز در آب اسیدی بالاست و تاثیر بدی در سلامتی انسان دارد. سرب برای بچه های سمی تر است، زیرا همان طور که رشد می کنند آلاینده های فلزی را سریع تر جذب می کنند.
در درجه بعدی آلاینده هایی مانند آهن، روی و منگنز نیز می توانند باعث تهوع، اسهال، گرفتگی معده، بیماری کلیوی، بیماری کبد و مشکلات سیستم عصبی شوند. اسیدیته بیش از حد بدن می تواند منجر به استرس اضافی بر اندام های داخلی شود و با کاهش تراکم استخوان نیز مرتبط است. در موارد شدید، ممکن است اسیدوز رخ دهد که منجر به مشکلاتی از قبیل سردرد و خستگی یا تنگی نفس و ضربان سریع قلب می شود. 

نشانه های احتمالی نامتعادل بودن PH آب آشامیدنی

اگر شک دارید، که آب آشامیدنی شما PH پائینی دارد، چندین علامت وجود دارد که می توانید برای فهمیدن مطلب به آنها توجه کنید. 

نشانه های PH پائین آب آشامیدنی

در صورت پائین بودن PH آب مصرفی احتمالا نشانه های زیر را خواهید دید:

1- نشتی در لوله کشی خانه
2- طعم فلزی آب
3- حس لغزندگی آب
4- خوردگی در لوله ها و لوازم خانگی
5- لکه های قرمز یا زنگی رنگ در لوله های فولادی گالوانیزه یا چدنی
6- رنگ سبز لوله های مسی
7- سمیت فلزی

نشانه های بالا بودن PH آب آشامیدنی

اما در صورت بالا بودن PH آب آشامیدنی به احتمال زیاد نشانه های زیر را خواهید دید:

1- کاهش جریان آب به دلیل گرفتگی لوله ها
2- تجمع رسوب روی وسایل و دوش ها
3- تجمع رسوب در مخزن آبگرمکن 
4- مزه تلخی
با دانستن این نشانه ها، هنوز هم مهم است که سطح PH آب خود را آزمایش کنید تا مطمئن شوید در محدوده درستی قرار دارد. برای تست PH می توانید از دستگاه های PH متر استفاده کنید.

چرا باید PH آب آشامیدنی خود را آزمایش کنیم؟

PH آب معیاری برای اسیدی یا قلیایی بودن آن است. با توجه به این که تامین کنندگان آب، PH آن را تنظیم نمی کنند بنابر این انجام تست PH آب آشامیدنی و کنترل آن ضروری می باشد. حتی اگر تامین کنندگان PH آب را تنظیم کنند، با عبور آب در خطوط اصلی آب به خانه شما مقدار PH آن دستخوش تغییر می شود. 
هم چنین برخی از سیستم های آبی برای کارکرد موثر به آب با pH خاصی نیاز دارند. آب با PH خارج از محدوده می تواند خیلی اسیدی یا خیلی قلیایی باشد و برای سیستم ها ایده آل نباشد. 
برای اندازه گیری مقدار PH آب آشامیدنی می توان از کاغذهای PH و دستگاه های PH متر استفاده کرد، که البته دستگاه های PH متر مقادیر دقیق تری را ارائه می دهند. در صورتی که مقدار PH آب مصرفی شما بین 6.5 تا 8.5 بود، نیازی به اقدام خاصی نیست، اما در غیر این صورت روش های تصفیه و تنظیم PH آب را باید در نظر بگیرید.

آیا راه حلی برای تنظیم PH آب آشامیدنی وجود دارد؟

PH آب مانند دمای آن است. اگر آب گرم دارید، آب سرد اضافه می کنید تا آب گرم به دمای محیط برسد و بالعکس. برای متعادل کردن PH نیز رویه مشابهی انجام می شود. به طور کلی سه نوع اصلی از دستگاه ها برای تنظیم PH آب آشامیدنی مورد استفاده قرار می گیرند:

•    فیلترهای خنثی کننده

 فیلتر خنثی کننده برای آب اسیدی مفید است. در واقع در نقطه ورود آب دستگاهی نصب می شود، که یک ماده خنثی کننده برای افزایش PH به آب اضافه می کند. فیلتر خنثی کننده اسید از کلسیت یا سنگ آهک (کربنات کلسیم) برای اصلاح PH طبیعی آب استفاده می کند. اگر PH بسیار پائین باشد، مخلوطی از اکسید منیزیم و کلسیت مورد استفاده قرار می گیرد. در طول فرایند خنثی سازی، آب از فیلتر پر شده با کربنات کلسیم یا محیط اکسید منیزیم مصنوعی جریان می یابد. سپس این ماده حل می شود و سطح PH آن را بالا می برد. اما از آن جایی که آب هنگام عبور از فیلتر این مواد معدنی را جذب می کند، قلیائیت و سختی آن افزایش می یابد. برای از بین بردن سختی نیز از دستگاه های سختی گیر می توان استفاده کرد. 

•    تزریق سدیم هیدروکسید/ خاکستر سودا

این روش نیز PH آب اسیدی را بالا می برد. خاکستر سودا (کربنات سدیم) و محلول هیدروکسید سدیم را می توان به آب تزریق کرد، تا PH آن خنثی شود. برخلاف فیلترهای خنثی کننده این مواد باعث ایجاد مشکل سختی در آب نمی شوند. سیستم تزریق در ورودی آب به خانه نصب می شود و یک پمپ تزریق مقاوم در برابر خوردگی، خاکستر سودا یا محلول هیدروکسید سدیم را به آب تزریق می کند تا PH آن را افزایش دهد. اگر آب ورودی از چاه خصوصی است، مخلوط باید مستقیما وارد چاه شود، تا از پوشش چاه و پمپ در برابر خوردگی محافظت شود. 
اگر آب نیاز به ضد عفونی و خنثی سازی داشته باشد، می توان آن را در سیستم تزریق دو تایی تصفیه کرد. در این عملیات با افزودن محلول کلر همراه ماده شیمیایی خنثی کننده کار به صورت دوگانه انجام می شود. 

•    تزریق اسید

در تزریق اسید، آب با PH بالا با کاهش مقدار PH به حدود 7 تصفیه می کند. با تزریق اسید طعم سودای آب از بین می رود و کارایی کلر زنی نیز بهبود می یابد. این روش پتانسیل خوردگی لوله ها را کاهش می دهد، زیرا آب با PH بالای 9 می تواند فلزاتی مانند مس، روی، برنج، آهن و آلومینیوم را دچار خوردگی کند.
سیستم تزریق اسید در نقطه ورود آب به ساختمان نصب می شود. اسیدهای استفاده شده برای این کار شامل اسید سیتریک، آلوم، اسید کلریدریک و اسید سولفوریک می باشد.  

حل مشکل PH آب خانه خود را به آبین بسپارید

دانستن مقدار PH آب آشامیدنی ضروری است. آبی که بیش از حد اسیدی یا قلیایی باشد هم برای سلامت شما مضر است و هم می تواند به لوله ها و وسایل برقی آسیب برساند. PH  آب آشامیدنی به طور طبیعی بین 6.5 تا 8.5 باید باشد. 
اگر مشکوک هستید که آب خانه شما خیلی اسیدی است یا قلیایی، می توانید آب را آزمایش کنید. بهترین راه برای این هدف، استفاده از PH متر دیجیتال یا روشی است که مناسب شماست. در صورتی که برای حل مشکل PH آب آشامیدنی خود نیاز به مشاوره دارید، از طریق شماره های تماس آبین با کارشناسان ما در ارتباط باشید.