8 حقیقت درباره آب ژاول یا هیپوکلریت سدیم
آب ژاول که به آن وایتکس یا مایع سفیدکننده نیز گفته می‌شود، محلولی رقیق از هیپوکلریت سدیم (NaOCl) است که به دلیل خواص ضدعفونی‌کننده، سفیدکننده و گندزدا، کاربردهای فراوانی در مصارف خانگی و صنعتی دارد. آب ژاول یا همان هیپوکلریت سدیم، یک ترکیب شیمیایی است که به عنوان یک ماده ضدعفونی کننده و آنتی‌باکتریال مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه با این ماده شیمیایی بیشتر آشنا می‌شویم.
آب ژاول یا هیپوکلریت سدیم چیست؟
آب ژاول یا هیپوکلریت سدیم محلولی به رنگ زرد مایل به سبز کم‌رنگ است که از محلول رقیق شده آن به عنوان سفیدکننده و ضدعفونی کننده (وایتکس) استفاده می‌شود. این ترکیب شیمیایی ماده‌ای ضدعفونی کننده و ضدمیکروب است و یون‌های کلر و سدیم دارد و معمولاً به صورت مایع استفاده می‌شود. آب ژاول هم چنین به عنوان یکی از روش های ضدعفونی در تصفیه آب، استریل کردن آب و سطوح، کاربردهای پزشکی و بهداشتی به کار می‌رود.
نکات مهمی که باید درباره آب ژاول (هیپوکلریت سدیم) بدانید
هیپوکلریت سدیم یکی از مواد شیمیایی ضدعفونی کننده با فرمول NaClO است. آب ژاول در صنایع مختلف و مصارف خانگی کاربرد دارد. مهمترین ویژگی‌های هیپوکلریت سدیم عبارتند از:
وایتکس، نام دیگر آب ژاول و هیپوکلریت سدیم
وایتکس نام تجاری رایج برای محلول آب ژاول یا هیپوکلریت سدیم است. در واقع، وایتکس نام یکی از شرکت‌های تولید کننده این محلول است که به دلیل معروفیت، به عنوان نام عامه‌ای برای آن رواج پیدا کرده است. علاوه بر وایتکس، نام‌های دیگری مثل آب سفید کننده و مایع سفید کننده هم برای این محلول وجود دارد. بنابراین، وایتکس، آب ژاول و هیپوکلریت سدیم همگی به یک محلول با کاربردهای ضدعفونی کننده، سفید کننده و بو زدایی اشاره می‌کنند.
تفاوت هیپوکلریت سدیم با کلرین
هیپوکلریت سدیم و کلرین، دو ماده ضدعفونی‌کننده هستند که از آن‌ها برای از بین بردن باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها استفاده می‌شود. این مواد شیمیایی، حاوی کلر فعال هستند که عامل ضدعفونی‌کننده آن‌ها است و در استخرها، جکوزی‌ها و تصفیه آب کاربرد دارند.
البته هیپوکلریت سدیم به صورت مایع و کلرین در فاز گازی شکل است. همچنین هیپوکلریت سدیم پایدارتر از کلرین است و در آب برای مدت طولانی‌تری باقی می‌ماند؛ اما کلرین به سرعت در آب تجزیه می‌شود. آب ژاول در طیف وسیع‌تری از pHها فعال است اما کلرین در pH خنثی یا کمی اسیدی فعالیت می‌کند. همچنین هیپوکلریت سدیم خورنده‌تر از کلرین است.
هیپوکلریت سدیم به طور گسترده در دسترس و نسبتاً ارزان است. کلرین ،گران‌تر است و ممکن است به اندازه هیپوکلریت سدیم به راحتی در دسترس نباشد. باید توجه داشته باید که آب ژاول می‌تواند در صورت تماس با پوست یا چشم تحریک‌کننده باشد و کلرین نیز در صورت استنشاق مضر است.
واکنش هیپوکلریت سدیم با آب و سایر مواد شیمیایی افزودنی
برای شناخت بیشتر آب ژاول، بهتر است چگونگی واکنش آن با آب و مواد شیمیایی را بدانید. هنگامی که هیپوکلریت سدیم (NaClO) با آب واکنش می‌دهد، به طور کامل در آن حل شده و به یون‌های سدیم (Na+) و هیپوکلریت (ClO-) تفکیک می‌شود. این واکنش برگشت‌پذیر است؛ به این معنی که یون‌های هیپوکلریت و سدیم می‌توانند دوباره به هیپوکلریت سدیم تبدیل شوند. این واکنش گرمازا است و مقداری گرما آزاد می‌شود. معادله یونی این واکنش به شرح زیر است:
NaClO + H2O ⇌ Na+ + ClO- + H+ + OH-
هیپوکلریت سدیم با طیف وسیعی از مواد شیمیایی واکنش می‌دهد. برای مثال این محلول شیمیایی می‌تواند به طور مؤثر با مواد آلی مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و کپک‌ها واکنش دهد و آن‌ها را از بین ببرد. این امر به دلیل خاصیت اکسیدکنندگی قوی هیپوکلریت سدیم است که می‌تواند مولکول‌های آلی را تجزیه کند.
این ماده با اسیدها واکنش داده و گاز کلر تولید می‌کند. البته این واکنش می‌تواند خطرناک باشد، زیرا گاز کلر، سمی است. آب ژاول با برخی از فلزات مانند آلومینیوم و آهن نیز واکنش می‌دهد و باعث خوردگی آن‌ها می‌شود. واکنش هیپوکلریت سدیم با آمونیاک، گازهای سمی مانند کلرامین و تری کلرامین آزاد می‌کند.
مصارف روزانه و خانگی آب ژاول
آب ژاول یک محلول ضدعفونی کننده قوی خانگی محسوب می‌شود. این ماده به دلیل قدرت ضدعفونی کنندگی بالا، کاربردهای متنوعی در مصارف روزانه و خانگی دارد. آب ژاول برای ضدعفونی و جرم‌زدایی سطوح مختلف مانند سینک، دستگیره در، توالت، کف و ... استفاده می‌شود. این ماده می‌تواند باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها را از بین ببرد. همچنین به عنوان یک سفیدکننده قوی برای لباس‌های سفید به کار می‌رود و می‌توان از آن برای از بین بردن لکه‌های مختلف مانند لکه قهوه، چای، شربت و ... استفاده کرد. از هیپوکلریت سدیم برای از بین بردن بوی بد فاضلاب، سطل زباله و ... نیز استفاده می‌شود.
کاربرد مؤثر هیپوکلریت سدیم یا آب ژاول در تصفیه آب
آب ژاول ماده‌ای شیمیایی و مقرون به صرفه است که برای ضدعفونی کردن و تصفیه آب آشامیدنی و فاضلاب به طور گسترده به کار می‌رود. خاصیت اکسیدکنندگی قوی آب ژاول، میکروارگانیسم‌های مضر مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها را از بین می‌برد. این امر باعث پیشگیری از بیماری‌های ناشی از آب مانند وبا، حصبه و اسهال خونی می‌شود.
همچنین هیپوکلریت سدیم می‌تواند برای کنترل جلبک‌ها و از بین بردن بوی نامطبوع در آب، به ویژه در استخرها و جکوزی‌ها، مؤثر عمل کند. این روش در مقایسه با سایر روش‌های تصفیه آب، بسیار ارزان‌تر است زیرا استفاده از هیپوکلریت سدیم برای تصفیه آب ساده است و نیاز به تجهیزات پیچیده‌ای ندارد.
ضدعفونی استخر با آب ژاول
ضدعفونی کردن آب استخر و جکوزی، یکی از مهمترین دغدغه‌ها برای نگهداری استخر است. از آب ژاول می‌توان برای ضدعفونی کردن آب استخر به عنوان جایگزینی برای کلرهای ضدعفونی کننده آب استفاده کرد تا به سرعت میکروب‌ها و باکتری‌های موجود را در آب را از بین ببرد. آب ژاول به طور کلی از سایر ضدعفونی کننده‌های استخر مانند قرص‌های کلر ارزان‌تر است و می‌توان به راحتی مقدار زیادی از آن را از فروشگاه‌های مرتبط با حوزه آب تهیه کرد.
مصرف سدیم هیپوکلریت به عنوان بلیچینگ در نساجی
یکی از مراحل مهم در صنعت نساجی، بلیچینگ پارچه است. پارچه نخی به دلیل وجود رنگدانه‌های طبیعی روی الیاف، پس از شستشو به اندازه کافی سفید نمی‌شود. این امر می‌تواند بر روشنایی رنگ در هنگام رنگرزی یا چاپ پارچه تأثیر منفی بگذارد. هدف از سفید کردن (بلیچینگ) پارچه، حذف این رنگدانه‌ها و ایجاد سفیدی لازم و پایدار بدون آسیب رساندن به الیاف است.
یکی از روش‌های رایج و ارزان بلیچینگ پارچه نخی در نساجی استفاده از سدیم هیپوکلریت است. پس از بلیچینگ با این روش، باید فرآیند کلر زدایی انجام شود تا از آسیب دیدن پارچه به دلیل باقی ماندن کلر در الیاف جلوگیری شود. انتخاب روش مناسب سفید کردن به عوامل مختلفی مانند نوع پارچه، کیفیت مورد نظر، تجهیزات موجود و هزینه‌ها بستگی دارد.
شرایط نگهداری و استفاده از آب ژاول یا هیپوکلریت سدیم
برای افزایش طول عمر هیپوکلریت سدیم باید آن را به صورت فیلترشده و عاری از ناخالصی‌ها، در دمای کمتر از 68 فارنهایت (20 درجه سانتی‌گراد)، در غلظت‌های رقیق با pH بالای 10، ذخیره کنید. همچنین این محلول باید جدا از مواد شیمیایی ناسازگار مانند مواد آلی و اسیدها و بدون قرار گرفتن در معرض مستقیم خورشید نگهداری شود.
هنگامی که سفید کننده و آب با هم مخلوط می‌شوند تا محلول تمیزکننده یا ضدعفونی کننده ایجاد شود، محلول فقط برای 24 ساعت، خواص خود را حفظ می‌کند. دمای آب بر توانایی تمیز کردن یا ضدعفونی کردن محلول تأثیر نمی‌گذارد. اما پس از 24 ساعت، محلول شروع به از دست دادن خواص ضدعفونی خود می‌کند.
بیشترین غلظت NaOCl مورد استفاده، 5/2 تا 5 درصد است. توجه داشته باشید که هیپوکلریت سدیم باید در یک ظرف محکم در بسته و در شرایط خنک و خشک نگهداری شود. زمانی که آب ژاول به درستی ذخیره شود، می‌تواند 24 ماه ماندگاری داشته باشد.
آب ژاول یا هیپوکلریت سدیم را از کجا تهیه کنیم؟
هیپوکلریت سدیم یا آب ژاول در کاربردهای خانگی و صنعتی بسیار پرمصرف است. این محلول که یک عامل سفیدکننده و ضدعفونی‌کننده است، معمولا در سفیدکننده‌های خانگی یافت می‌شود. شما می‌توانید آب ژاول را از فروشگاه‌های فعال در حوزه آب و ضدعفونی خریداری کنید.
فروشگاه آبین یکی از مطمئن‌ترین مکان‌ها برای تهیه هیپوکلریت سدیم در مقیاس بالا، و سایر مواد ضدعفونی کننده است. وبسایت آبین برترین فروشگاه آنلاین در حوزه تجهیزات تصفیه آب است. با مراجعه به سایت آبین می‌توانید محصولات مورد نیاز خود را با بهترین کیفیت تهیه کنید. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید با ما تماس بگیرید و از مشاوره رایگان آبین بهره ببرید. جهت تماس با کارشناسان مجرب آبین و استفاده از مشاوره رایگان با شماره 02179137در ارتباط باشید.
