آیا آب آشامیدنی ما ممکن است با مواد شیمیایی آلوده باشد؟

آبی که می نوشیم، می تواند با هر چیزی که در محیط زندگی ما وجود دارد آلوده شود. شاید تا به حال به این موضوع فکر نکرده باشید که وجود نمک های مضر، سموم، فلزات سنگین و مواد شیمیایی در آب آشامیدنی به اندازه آلودگی آن با عوامل عفونی و حتی بیشتر از آن اهمیت دارد؛ به دلیل این که حذف این گونه مواد از آب معمولا به راحتی امکانپذیر نیست.

امروزه آلوده شدن منابع آبی با مواد شیمیایی طبیعی یا مصنوعی مثل نیترات، فسفر و موادی که انسان ها و سایر موجودات زنده تولید می کنند، به یکی از مشکلات اساسی آب آشامیدنی در سرتاسر دنیا تبدیل شده است. به طور مثال موادی نظیر نیتروژن با این که از عناصر ضروری برای بدن انسان هستند، اگر در آب آشامیدنی بیشتر از حد مجاز وجود داشته باشند؛ می تواند مشکلاتی جدی مانند اختلال در اکسیژن رسانی خون مخصوصا در زنان باردار و نوزادان ایجاد کنند.

ماده شیمیایی نیترات در اکثر منابع آب زیرزمینی که برای تأمین آب شرب استفاده می شوند، وجود دارد و به دلیل این که بو، رنگ و مزه آب را عوض نمی کند؛ به آسانی نیز قابل تشخیص نیست. منابع آبی همچنین ممکن است خود دارای مقادیر بالایی از فلزات سنگین باشند و در حال حاضر به دلیل توسعه شهرنشینی و صنعت، میزان آلودگی آب با فلزات سنگینی مثل جیوه، سرب، کادمیوم، آرسنیک روز به روز بیشتر می شود.  

فلزات سنگین از مهمترین عوامل تهدید کننده سلامتی برای انسان باشند؛ به دلیل این که می توانند به مرور زمان در چربی های بدن و دستگاه گوارش تجمع پیدا کنند و بیماری های خطرناکی مانند سرطان را ایجاد کنند. در این میان آلاینده های آبی کم اهمیت تری نیز وجود دارند که شاید خطرات جانی برای ما انسان ایجاد نمی کنند؛ اما سلامتی و کیفیت زندگی ما را تحت تأثیر قرار می دهند. به طورمثال کاهش یا افزایش فلوراید موجود در آب آشامیدنی می تواند باعث ایجاد مشکلات عمده دهان و دندان به ویژه در کودکان شود. آهن و منگنز نیز از جمله موادی هستند که به طور معمول در مقادیر کم در آب های آشامیدنی وجود دارند؛ ولی می توانند به میزان زیادی از مخازن آب مثل آبگرمکن و لوله های کهنه وارد آب منازل شوند و رنگ و طعم آب را تغییر بدهند.

همچنین میزان کلری که در تصفیه خانه های مرکزی برای گندزدایی به آب اضافه می شود، به منظور حفظ خاصیت ضد عفونی کنندگی آن در آب، در برخی از مناطق بسیار زیاد است و این کلر اضافی تا وقتی آب به محل مصرف نرسد، قابل جداسازی از نیست؛ به دلیل این که از آلودگی های احتمالی که در مسیر پیش می آید، جلوگیری شود. از طرفی استفاده از مقادیر بالای کلر در آب ممکن است با آسیب هایی جدی برای سلامتی انسان همراه باشد.

علاوه بر این آب هر شهر و منطقه ای با توجه به منشأ آن احتمالا حاوی ترکیبات خاصی می باشد که نمی توان به راحتی آن ها را ازحجم زیادی از آب جداسازی کرد؛ و گاهی حذف آن ها فقط با تصفیه آب های خانگی و صنعتی در محل مصرف امکان پذیر است. در واقع به غیر از هزینه هنگفتی که جداسازی این گونه مواد آلاینده از آب به طور یکجا در تصفیه خانه های شهری می تواند ایجاد کند، در صورت اجرا باعث ایجاد پساب وسیع و غلیظی خواهد شد که تأثیر بسیار نامطلوبی را بر روی محیط زیست و اکوسیستم ها می گذارد.

حال شاید بتوانیم تا حدودی به این سوال پاسخ بدهیم که چرا امروزه خالص سازی مجدد و تکمیلی آب در محل مصرف اینقدر اهمیت پیدا کرده است؟ چرا با این همه فرایند تصفیه که بر روی آب شهری انجام می گیرد، به دستگاههای تصفیه آب خانگی نیاز داریم؟ چرا هر واحد صنعتی و تولیدی و درمانی در شهر باید مجهز به سیستم های تصفیه آب در مراکز خود باشند؟  دستگاه های تصفیه آب متنوعی بر حسب نیاز برای جداسازی انواع مواد آلاینده طراحی و ساخته شده اند و هر کدام برای پاکسازی آب از آلاینده های معمول آب تا مواد شیمیایی مضر،  نمک ها و فلزات سنگین کاربرد خاص خود را دارند.

هر چند امروزه دستگاههای تصفیه آب خانگی چند مرحله ای در بازار موجود هستند که از روش های مختلفی برای تکمیل خالص سازی آب آشامیدنی استفاده می کنند و حتی پس از فرایند حذف آلایند ه ها، مواد معدنی مفیدی را به منظور بهبود طعم و حفظ خواص پزشکی آب به آن می افزایند.  به عنوان مثال اگر در آب منطقه ای میزان یک نوع ماده شیمیایی مانند نیترات بالاتر از حد مجاز گزارش شده باشد ؛ با نصب دستگاه تصفیه آب خانگی دارای فیلترهای حاوی رزین مخصوص که با مکانیسم تعویض یون عمل می کنند و یا فیلتر    RO که با روش اسمز معکوس کار می کنند ، به راحتی می توان این آلاینده ها  را تا حد قابل قبول از آب آشامیدنی حذف کرد. سیستم های تصفیه آب خانگی امروزی تا حد بسیار بالایی قادر به حذف انواع مواد شیمیایی مضر از آب آشامیدنی می باشند.