اگر در فضا بمیریم چه اتفاقی می افتد؟
مرگ یک مساله کاملاً انسانی است که در سفرهای طولانی مدت فضایی، به عنوان نوعی مشکل پرهزینه و عملیاتی محسوب می شود. با وجود اینکه تاکنون هیچ فضانوردی در فضا جان خود را از دست نداده است، اما این سوال که اگر کسی در فضا قرار بگیرد چه خواهد شد، همچنان از سوالات مهمی است که در زمینه مطرح می شود و احتمال می رود که سازمان فضایی ناسا تدابیر مناسبی برای چنین روزی در نظر گرفته باشد.
فضانوردی در این باره می گوید: تاکنون هیچ پروتکل رسمی در این باره ارائه نشده است، اما اگر چنین اتفاقی رخ دهد، اعمالی برای مدیریت این مشکل توسط فضانوردان انجام خواهد شد. بنابراین لازم است که جهت آماده سازی فضانورد با شرایط بحرانی مرگ یکی از همکارانش، تمرین های مناسبی انجام شود. این اقدامات تمریناتی موسوم به "شبیه سازی مرگ " هستند که در قالب یک میز گرد در جمع فضانوردان صورت می گیرد و در آن فرض می شود که یکی از افراد جان خود را از دست داده و هر یک از ساکنین فضاپیما سناریوی فرضی خود را در این شرایط انجام می دهند. سوال دیگری که ممکن است در اینجا پرسیده شود این است که اجسام سرگردان در فضا به کجا می روند؟ در این مقاله قصد داریم به این سوالات به روشنی پاسخ دهیم.
رهایی اجسام در فضا
نکته جالب توجه برای ما این است که در همه جا جاذبه وجود دارد، حتی در فضا! گرچه با فاصله گرفتن از اجسام ایجاد کننده جاذبه مانند کره زمین، اثر جاذبه به مراتب کمتر می شود. آنچه که برای فضانوردان در ایستگاه فضایی و مدار زمین اتفاق می افتد این است که در ضمن حرکت جانبی خود، در واقع در حال سقوط به سمت زمین هستند و چنین شرایطی به آنها حالت بی وزنی داده و آنها را در مدار زمین نگه می دارد. ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) که در فاصله 400 کیلومتری از سطح زمین است و 90 درصد میزان جاذبه سطح زمین را دارد. با کاهش نیروی جاذبه در فضای دور از سیاره ها، اجسام به جای سقوط به سمت پایین، حرکت جانبی خواهند داشت.
بیشتر از 6 دهه است که انسان اشیای بسیاری را در فضا رها کرده و تعداد زیادی از آنها اکنون در مدار زمین گیر کرده اند. بدیهی است که این اشیا تا ابد در آنجا باقی نمی مانند و روزی به سطح زمین بر می گردند. از سال 1957 تاکنون کشورهای دارای فناوری های فضایی، بقایای ماهواره های خود را در مدار زمین رها کرده اند که بسیاری از آنها همچنان به سطح زمین باز می گردند. تعداد این ماهواره امروزه 5000 ماهواره در حال گردش به دور زمین می رسد که بسیار شگفت آور است. برخی از این تجهیزات هنوز استفاده می شوند، اما مابقی آنها همچنان در مدار باقی مانده اند و بازگشت آنها به زمین کاری دشوار است.
سوالی که در این زمینه ایجاد می شود، این است که ماموریت این ماهواره ها و سفینه ها چه زمانی پایان می پذیرد و آنها پس از آن کجا می روند؟ برای پاسخ به آن، راه دوری نمی رویم، همین جا در نیوزلند! در مجاورت ساحل جنوب شرقی نیوزلند منطقه غیرمسکونی به نام اقیانوس آرام جنوبی قرار دارد، اما در ماموریت های فضایی نام دیگری به آن گفته می شود: قبرستان سفینه های فضایی! این مکان بیش از 50 سال مقصد نهایی سفینه های فضایی بوده است که بسیاری از آنها اکنون در کف این اقیانوس غرق شده اند. اما حتماً سوال می کنید که چرا این مکان برای این کار انتخاب شده است؟
در پاسخ باید گفت که این منطقه نقطه ای از اقیانوس است که بیشترین فاصله را از زمین دارد. این منطقه کم ترافیک ترین و کم خطر ترین منطقه برای انسان است که از نزدیکترین ساحل در اطراف خود 1600 مایل فاصله دارد. اگرچه هدایت کردن این سفینه های چند تنی سرگردان در این منطقه اصلاً کار آسانی نیست، اما همراه با باقی مانده سوخت خود توسط خلبان ها در این منطقه رها شده اند.
اگر انسان در فضا رها شود چه خواهد شد؟
سفر به فضا شاید برای بسیاری از ما سرگرم کننده و هیجان انگیز باشد، اما واقعیت این است که فضانوردان باید سال ها تحت آموزش های وسیعی قرار بگیرند تا از نظر روحی و جسمی برای سفر به سیاره های دیگر آماده شوند. هنگامی که به اکتشافات فضایی فکر می کنیم، معمولاً تصویری از مردانی در ذهنمان مجسم می شود که سر تا پا در لباس سفید فرو رفته و کلاهی مانند تنگ ماهی بر سر گذاشته اند. واقعیت نیز همین است که استفاده از لباس های فضایی برای زنده ماندن در خارج از زمین کاملاً حیاتی است و فضانورد در بیرون از آن بیش از چند دقیقه زنده نمی ماند. سوال مهمی که بسیار پرسیده می شود، اگر فضانورد بدون لباس در فضای بیرون از سفینه قرار بگیرد، برای او چه اتفاقی می افتد؟
بدن انسان عادت دارد تا در معرض فشار جو زمین قرار بگیرد. هنگامی که این فشار از بین برود، گازهای موجود در بدن او شروع به گسترش کرده و میعات نیز به گاز تبدیل می شوند. پس از گذشت یک دقیقه و 30 ثانیه، ضربان قلب و فشار خون او کاهش یافته (تا حدی که ممکن است خون شروع به جوشیدن کند!)، در این حالت تفاوت فشار داخل و خارج از ریه به میزانی است که فرد دچار پارگی رگ ها و خونریزی می گردد. بنابراین اگر بدون هیچ تجهیزات خاصی در فضایی ژرف میان سیاره ای قرار بگیرید، در مدت 15 ثانیه هوشیاری خود را از دست داده و پس از 1 دقیقه و 30 ثانیه خواهید مرد! اما اگر لباس پیشرفته فضایی به تن داشته باشید چه اتفاقی می افتد؟ با این لباس تا قبل از تمام شدن منبع اکسیژنتان تنها 6 ساعت فرصت دارد و پس از آن هم خواهید مرد!
علاوه بر این، برای این پرسش که اگر پس از فرود سفینه فردی جانش را از دست بدهد، چه باید کرد، تاکنون هیچ راه حل مناسبی ارائه نشده است. تنها ایده ای که در این زمینه توسط ناسا و مارس وان برای بازدید از سیاره مریخ بیان می گردد، این است که ساکنان فضاپیما به منظور کشت و تامین مواد غذایی مورد نیاز خود بر سطح سیاره سرخ می توانند در صورت مرگ همکار خود از بدن او (در صورت مرگ همکار خود) به عنوان کود استفاده کنند.
ناسا برای فضانوردانی که می میرند چه برنامه ای دارد؟
ناسا برای انجام ماموریت های فضایی همراه با سرنشین خود به مریخ برنامه مختلفی را تدوین کرده است و شرکت های خصوصی مانند اسپیس اکس نیز در تلاش هستند که تجهیزات لازم برای استقرار و فرود موفقیت آمیز انسان بر مریخ را فراهم آورند. شاید تاکنون این سوال را از خود پرسیده اید که اگر در سفرهای طولانی فضایی، یکی از ساکنین سفینه جان خود را از دست دهد، با جسد او در فضا چه خواهد شد؟
ساده ترین راهکار در هنگام بروز این مساله، این است که کلاه فضانورد را باز کرده و جسد او در فضای خلا رها کنند. اما بر طبق قوانین عجیب بین المللی که بر کیهان حاکم است فضانوردان از انجام این کار منع شده اند و اجازه ندارند هیچ زباله ای در فضا بریزند، حتی اگر این زباله بدن در حال متلاشی شدن انسان باشد.
وضع این قانون بدین علت است که اجساد معلق در فضا ممکن است به فضاپیما یا سیاره های دیگر برخورد کند و یا احتمال می رود که سطح سیاره توسط بقایای انسانی، باکتری ها و دیگر میکرو ارگانیسم ها آلوده شود. برای مثال شرایطی را تصور کنید که در فضای کوچک سفینه دو ماه را با تابوت فرد دیگری به سر ببرید! نکته دیگر این است که فضاپیماها قیمت بالایی دارند و اضافه کردن تابوت و تجهیزات وابسته به آن هزینه های چند میلیون دلاری را در پی خواهد داشت. از آنجایی که در این سفرهای طولانی مدت امکان نگهداری جسد انسان در فضاپیما وجود ندارد و ممکن است که سلامت دیگر ساکنان را از نظر روحی و جسمی به خطر بیندازد، بنابراین به منظور مدیریت شرایط بحرانی مرگ فضانوردان به راه حلی دیگر نیازمند هستیم.
یکی از جالب ترین پیشنهاداتی که به منظور مدیریت مرگ در فضا توسط شرکت Promessa (پیشگام در حوزه دفن سبز) و ناسا مطرح شده است، ایده "بازگشت بدن" می باشد. در این شیوه، جسد را در یک کیسه خواب با هوای فشرده گذاشته و آن را در معرض هوای منجمد بیرون قرار می دهند. سپس بدن منجمد شده به داخل فضاپیما کشیده و آن را به شدت تکان می دهند تا اینکه خرد شود. در نهایت حدود 20 کیلوگرم ذره از بدن فرد باقی می ماند که می توان آن را از بیرون سفینه فضایی آویزان کنند تا اینکه به مقصد برسند.
لحظه نفس گیر پریدن فضانورد اتریشی از سفینه به سمت زمین!
فضانورد اتریشی که برای انجام امور تحقیقاتی خود به خارج مدار زمین سفر کرده بود، هنگام بازگشت به زمین از سفینه فضایی خود خارج شد و از ارتفاع 128000 فوتی به سمت زمین پرید. سرعت حرکت این فضانورد در این سفر هیجان انگیز و ترسناک 1236 کیلومتر بر ساعت بود و پس از گذشت 4 دقیقه و 20 ثانیه به زمین رسید. این در حالی بود که خانواده او شاهد تمام این اتفاق ها بودند و لحظات پر التهابی را سپری کردند!!!
