عمده ترین عوامل آلوده کننده آب و روش های حذف معمول

عمده ترین عوامل آلوده کننده آب و روش های حذف معمول

آلودگی ذخایر آبی با انواع مختلف آلاینده به ویژه مواد ارگانیک و مواد شیمیایی به دلیل حلالیت بالای آب و تماس نزدیک با عوامل محیطی اجتناب ناپذیر است. اگر مواد ناخواسته وارد آب شوند و کیفیت آن را به نحوی تغییر دهند که برای محیط زیست و سلامتی انسان مضر باشد به عنوان آلودگی آب تعریف می شود. تا کنون بیش از 2100 نوع ماده آلاینده احتمالی آب شناسایی شده است. این آلاینده ها شامل مواد جامد معلق، میکروارگانیسم ها، مواد گندزدا و محصولات جانبی آن ها، مواد شیمیایی غیرارگانیک، مواد شیمیایی ارگانیک و مواد رادیواکتیو می شوند.

 ورود فاضلاب خانگی و زباله های صنعتی به منابع آبی، تخلیه زباله به دریاها، انتشار آلودگی های رادیواکتیو و رسوبات جوی (ذرات، آئروسل ها، گازها و موادی که در نتیجه بارش از اتمسفر به سطح زمین می رسند) مهمترین منشا آلودگی منابع آبی زمین هستند. فاضلاب خانگی سهم بسیار بزرگی در آلوده شدن آب دارد. قسمت زیادی از فاضلاب خانگی وارد رودخانه ها و آبهای زیرزمینی می شود و برخی از این آلاینده ها مانند سموم، مواد شوینده و ذرات پلاستیک ممکن است در فرایند معمول تصفیه آب شهری که در همه جای دنیا مرسوم است، قابل حذف شدن نباشند.

قسمت مهم دیگری از این آلودگی ها نیز از طریق زباله های مراکز صنعتی و کودها و سموم کشاورزی وارد آب های زیرزمینی، رودخانه ها و دریاچه ها می شوند و اکثر این مواد برای سلامتی انسان و سایر جانداران بسیار مخاطره آمیز هستند.  توسعه شهرنشینی و صنعتی شدن جوامع، رشد جمعیت و استفاده فزاینده از مواد پلاستیکی در زندگی روزمره، به افزایش این آلودگی دامن می زند. استفاده انسان از آفت کش ها، کودهای کشاورزی و حشره کش ها نیز باعث ورود این مواد خطرناک از طریق آب به زنجیره غذایی انسان ها و سایر جانداران می شود.

هر چند تعداد آلاینده هایی که طعم، بو و یا رنگ آن را تغییر می دهند کم نیستند؛ اما بسیاری از آن ها مانند آلاینده های میکروبی، مواد ارگانیک و بسیاری از مواد شیمیایی با حواس انسان قابل تشخیص نمی باشند و میزان آن ها در آب می تواند از سطوح بسیار جزئی تا غلظت های مخاطره آمیز برای انسان متغیر باشد.

بررسی تاثیر آلاینده ها بر روی سلامتی انسان، به ویژه در مورد مواد شیمیایی به راحتی امکانپذیر نبوده و دستیابی به اطلاعات مربوط به عوارض اختصاصی هر ماده از طریق مطالعات اپیدمیولوژی، تحقیقات بالینی موارد انسانی موجود و مطالعه بر روی حیوانات آزمایشگاهی حاصل می شود. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی 80 درصد بیماری های انسان منتقله از آب می باشند و بیشتر از 3 درصد مرگ و میر ها در سرتاسر دنیا به علت آب آشامیدنی ناسالم و یا با کیفیت پایین است.

به طور کلی این نوع از آلاینده ها را می توانیم در دو دسته قرار دهیم:

1- آلاینده هایی که در مقادیر بسیار کم و یا تماس کوتاه مدت می توانند در انسان ایجاد بیماری کنند و به اصطلاح به نام آلاینده های حاد خوانده می شوند.

2- آلاینده هایی که در درازمدت تاثیر خود را به جا می گذارند و آلاینده های مزمن نام دارند.سمومی مانند انواع فلزات سنگین که در زباله های مراکز صنعتی وجود دارد از مهمترین عوامل شناخته شده بروز مسمومیت های حاد و مزمن، کاهش باروری و سرکوب سیستم ایمنی بدن انسان هستند؛ به این معنی که به تدریج فعال شدن سیستم ایمنی بدن در برابر عوامل بیماریزا و قدرت محافظت آن از بدن کاهش پیدا می کند. علت ابتلا به بسیاری از بیماری های عفونی مانند وبا، حصبه، اسهال و عفونت های انگلی مزمن و بسیاری از مشکلات پوستی و کلیوی در سرتاسر جهان ناشی از آلودگی منابع آبی انسان ها می باشد. از طرفی آسیب های وارد شده از طریق آب آلوده به گیاهان و حیواناتی که در زنجیره غذایی انسان قرار دارند نیز سلامتی انسان را تهدید می کند.

ما حداقل به دو دلیل مهم آب را تصفیه کنیم:

1- حذف آلاینده هایی که باعث بیماری انسان می شوند.

2- حذف آلاینده هایی که بو، رنگ و مزه آب را برای انسان نامطلوب می کنند.

از آنجا که بیشتر آلاینده های خطرناک برای سلامتی با چشم قابل دیدن نیستند و طعم و بوی آب را نیز تغییر نمی دهند، روش های ابتدایی تصفیه آب بیشتر بر روی خوشایند کردن ظاهر آب آشامیدنی معطوف می شدند. کدورت ناشی از مواد معلق، یون های آهن و منگنز، رنگها و بوی شبیه تخم مرغ گندیده ناشی از گازهای سولفید هیدروژن و یون های موثر در سختی آب از جمله منابعی هستند که کیفیت ظاهری آب را نامطلوب می کنند. اما با پیشرفت هایی که در شناسایی و ردیابی میکروارگانیسم ها و مواد شیمیایی مضر در مقادیر بسیار جزئی برای انسان حاصل شد؛ تکنولوژی تصفیه آب به سمت حذف موثر آلاینده هایی گرایش پیدا کرد که بر روی سلامتی انسان تاثیر سوء بر جا می گذارند.

آب آشامیدنی قبل از رسیدن به منازل در تصفیه خانه های مرکزی شهرها مراحل مشخصی از فرایند تصفیه را طی می کند.  این فرایند در تمام نقاط جهان تقریبا با اصول مشابه انجام می شود و عمدتا شامل جداسازی مواد جامد معلق، هوادهی، ته نشینی و انعقاد، تصفیه شیمیایی مقدماتی، فیلتراسیون (به طور معمول با فیلترهای شنی) و گندزدایی می باشد. هر چند اکثر آلاینده ها با این روش از آب جداسازی می شوند؛ اما میزان و تنوع مواد آلاینده غیر قابل حذف با این روش ها از جمله برخی از آلاینده های شیمیایی مثل نیترات و فلزات سنگین، کلر و محصولات جانبی آن، مواد رادیواکتیو، عوامل سختی آب و حتی برخی از میکروارگانیسم ها نیز قابل توجه می باشد که این موارد به طور معمول در محل ورود به منازل و یا محل مصرف آب قابل حذف شدن هستند. انواع مختلفی از دستگاههای تصفیه وجود دارد که می تواند انواع مختلف آب قلیایی، آب مقطر، آب خالص و آب نرم را تولید کند. آب تصفیه شده می تواند برای مقاصد تهیه آب آشامیدنی و پخت وپز، شستشو و تمیزکاری، حمام، استخر شنا و مصارف صنعتی به کار گرفته شود.

آرسنیک :

عوارض احتمالی برای انسان

- مشکلات پوستی

- مشکلات سیستم گردش خون افزایش احتمال ابتلا به سرطان

روش های حذف

1- آلمینیوم فعال

2- تقطیر

3- اسمز معکوس  RO ))

میکروارگانیسم ها (باکتریها، انگل ها، ویروس ها):

عوارض احتمالی برای انسان

- اسهال و اسهال خونی

- ناراحتی مزمن گوارشی هپاتیت

- حصبه

روش های حذف

1- کلرزنی

2- تقطیر

3- فیلتراسیون

4- اشعه UV

کلسیم/منیزیم (سختی آب)

عوارض احتمالی برای انسان

- مشکلات پوست و مو

روش های حذف

1- فیلتر تعویض یونی (سیستم های نرم کننده آب)

کلر و مشتقات آن

عوارض احتمالی برای انسان

- التهاب چشم و مخاط بینی

- ناراحتی معده

- کم خونی

- مشکلات سیستم عصبی

روش های حذف

1- کربن فعال گرانوله ((GAC

2- کربن بلاک

3- اسمز معکوس (RO) مجهز به فیلتر کربنی

محصولات جانبی کلر

عوارض احتمالی برای انسان

- افزایش احتمال ابتلا به سرطان

- کم خونی

- اختلالات عصبی

- افزایش احتمال ابتلا به سرطان

- کم خونی

- اختلالات عصبی

- مشکلات کبد و کلیه

روش های حذف

1- کربن فعال گرانوله ((GAC)

2- هوادهی

فلوراید

عوارض احتمالی برای انسان

- ایجاد فلوروزیس (تغییر رنگ شدید دندان در اثر فلوئور اضافی موجود در آب آشامیدنی ) در غلظت های بالاتر از 5/1 میلی گرم در هر لیتر

روش های حذف

1- آلومینیوم فعال

2- تقطیر

3- اسمز معکوس (RO)

سولفات

عوارض احتمالی برای انسان

- دهیدراتاسیون به ویژه در نوزادان

روش های حذف

1- تقطیر

2- اسمز معکوس (RO)

3- فیلتر تعویض یونی

آهن/منگنز

عوارض احتمالی برای انسان

- ایجاد طعم فلزی آب

روش های حذف

1- فیلتراسیون تعویض یون

2- پلی فسفات

3- فیلتر اکسید کننده

سرب

عوارض احتمالی برای انسان

- تاخیر رشد ذهنی و فیزیکی در نوزادان و کودکان

- اختلال یادگیری در کودکان

- مشکلات کلیوی و فشار خون بالا در بزرگسالان

روش های حذف

1- تقطیر

2- اسمز معکوس (RO)

نیترات

عوارض احتمالی برای انسان

- سندرم آبی در نوزاد (کبودی و خفگی)

روش های حذف

1- تقطیر

2- اسمز معکوس (RO)

pH/ اسیدیته

عوارض احتمالی برای انسان

- ایجاد رفلاکس (برگشت اسید معده) در اثر مصرف آب اسیدی

روش های حذف

1- فیلتر نوترالیزان

رادون

عوارض احتمالی برای انسان

- افزایش احتمال ابتلا به سرطان

روش های حذف

1- هوادهی

کلرید سدیم (نمک)

عوارض احتمالی برای انسان

- فشار خون بالا

روش های حذف

1- تقطیر

2- اسمز معکوس (RO)

آلاینده های ارگانیک و سموم آفت کش

عوارض احتمالی برای انسان

- مشکلات گوارشی و ریوی

روش های حذف

1- فیلتر کربنی

2- تقطیر

منبع: abin
تعداد بازدید: 0
تعداد نظرات: 0
دکتر زهره فرهمند
نویسنده یا مترجم: دکتر زهره فرهمند
اولین نظر را شما ثبت کنید
ارسال نظر