معرفی 10 سد بزرگ جهان

بزرگترین سد جهان عبارتی است که کنجکاوی هر فرد را بر می انگیزد. سد یا اصطلاح فارسی "بند" مانعی است که در جلوی جریان آب و برای تغییر مسیر  آب در عرض دره میان دو کوه و در مسیر رود احداث می شود. در پشت سد، دریاچه ای تشکیل می شود که از آب ذخیره شده در آن در صورت نیاز استفاده می شود. سدها در حفظ منابع آب و زمین انسان را یاری می دهند. علاوه بر این، اگر سد در مکان مناسب احداث شود می تواند از سیل ها و طغیان های آبی جلوگیری کند. سد و سدسازی تاریخچه ای طولانی در سراسر دنیا دارد که در این میان سدهای منحصر به فبزرگردی یافت می شود که به دلیل ویژگی های منحصر به فرد خود به شهرت یافته اند.

شاید برای شما جالب باشد که بدانید بزرگترین سد دنیا در کدام کشور احداث شده است. در این مقاله علاوه بر این موضوع به بررسی بزرگ ترین سد ایران هم می پردازیم. علاوه بر محل احداث موارد دیگری هم مورد بررسی قرار می گیرند و مطالعه ادامه مطلب می تواند اطلاعات مفیدی را در زمینه بزرگترین سد دنیا در اختیار شما قرار دهد.

بلندترین سد جهان

در چند دهه قبل از قرن بیستم سدهای برقابی با سرعت زیاد بر روی رودخانه ها در اروپا، اسکاندیناوی و آلپ ساخته شدند. با شروع قرن بیستم، تعداد و ابعاد سدها و نیروها با آهنگی تند افزایش پیدا کرده و با توسعه تکنولوژی تولید توربین ها، ساخت بلندترین سدها در دنیا میسر شد.

در مقاله "مهم ترین رودهای جهان" اطلاعات بیشتر و دقیق تری در زمینه رودهای طولانی و بزرگ دنیا در اختیار شما قرار گرفته است.

مرکز پژوهش های مجلس، فهرستی از بزرگترین سد جهان و ایران منتشر کرده که از نظر حجم مخزن، ارتفاع و ظرفیت تولید انرژی برقانی رتبه بندی شدند. بر این اساس، بلندترین سد دنیا سد Jinping (Tree Gorges) در چین می باشد که دارای ارتفاع 305 متر است. این سد با سه دهانه بر روی رود یانگ تسه واقع شده است و در میان همه انواع نیروگاه ها، بزرگترین نیروگاه برق آبی در دنیا را دارد. این نیروگاه به تنهایی دارای ظرفیت تولید 22500 مگاوات می باشد که تقریبا معادل دو برابر انرژی برقابی کل ایران است. عملیات ساخت بدنه سد Jinping، در سال 2006 به پایان رسید، اما بهره برداری از نیروگاه برق آبی این سد در 4 ژوئیه 2012 با نصب آخرین توربین آن آغاز شد. در ایران نیز، سد کارون 4 دارای 230 متر ارتفاع است و بلندترین سد ایران و بیست و دومین سد بلند جهان محسوب می شود.  

بزرگترین سد جهان

10 مورد از لیست بزرگترین سد دنیال در ادامه عنوان می شوند، که در میان 10 سد بزرگ دنیا، سه سد متعلق به کشور روسیه و کانادا می باشند، در حالی که آفریقا خود دارای سه سد و مصر و ونزوئلا هر یک، دارای یک سد هستند. بزرگترین سدهای جهان به ترتیب (از بزرگترین) و بر اساس حجم سازه آنها به سدهای زیر فهرست بندی می شوند:

1-    سد Kariba زیمبابوه

 بزرگترین سد جهان در مرکز کشورهای زامبیا و زیمبابوه واقع شده است و با حجم مخزن 185 میلیارد متر مکعب و مساحت 5580 کیلومتر مربع دارای بزرگترین دریاچه سد از لحاظ حجم در جهان می باشد. طول دریاچه این سد، 280 کیلومتر و عرض آن در پهن ترین بخش 32 کیلومتر است. سد Kariba دارای 128 متر ارتفاع و 617 متر طول می باشد که توسط 1.036 میلیون متر مکعب بتن بنا شده است. این سد 1.470 مگاوات انرژی برق آبی تولید می کند که حدود 60% از انرژی تولیدی نیروگاه های زامبیا و زیمبابوه را به خود اختصاص می دهد. 

2-    سد Bratsk روسیه

دومین مورد از لیست بزرگترین سد دنیا دارای مخزن با حجم 169.27 میلیارد متر مکعب است. سد Bratsk در سال 1964 افتتاح شده و به بهره برداری رسیده است. این سد رودخانه آنگارا (Angara) را محدود کرده و با مخزن خود مساحتی به طول 54040 کیلومتر مربع را در بر گرفته است. سد Bratsk دارای ارتفاع 125 متر و طول 1452 متر می باشد و از بالای آن یک خط ریلی و بزرگراه می گذرد. این سد دارای 4500 مگاوات تولید برق و 18 توربین فرانسیس (Francis Turbine) است.

3-    سد Akosombo

سد آکوسومبو (Akosombo) در کشور غنا واقع شده و سومین مورد از بزرگترین سدهای دنیا از نظر ذخیره آب است و حجم مخزن این سد 150 میلیارد متر مکعب می باشد. سد آکوسومبو  دارای بزرگترین مخزن به ابعاد 8500 کیلومتر مربع است که بر روی رودخانه ولتا (Volta) بنا شده است. نیروگاه این سد دارای 6 دستگاه ژنراتور توربو با تولید هر کدام 128000 کیلو وات می باشد.

4-    سد Daniel–Jahnson

 این سد، با نام منیک 5 (Manic 5) نیز شناخته می شود. این سد کانادایی چهارمین سد بزرگ جهان و دارای مخزن 139.8 میلیارد متر مکعب می باشد که بر روی رودخانه Manicouagan قرار گرفته است. سد Daniel–Jahnson در سال 1968 افتتاح شد. این سد به عنوان بزرگترین سد خالی از سکنه با طاق خاکی در جهان، مورد حمایت زیادی واقع شده است. سد Daniel–Jahnson طول 1310.6 متر و ارتفاع 213.97 متر دارد و از 14 پایه و 13 قوس تشکیل شده است. این بنا در سال های بین 1959 تا 1968 و از 2.2 میلیون متر مکعب بتن ساخته شد.  نیروگاه سد Daniel–Jahnson دارای 12 واحد با ظرفیت 2660 مگاوات می باشد. 

5-    سد Guri ونزوئلا

 سد گوری (Guri) پنجمین مورد از لیست بزرگترین سد دنیا با ظرفیت ذخیره 135 میلیارد متر مکعب و دریاچه 4000 کیلومتر مربع است. این سد خاکی بتونی دارای 1300 متر طول و 16 متر ارتفاع است. نیروگاه برقابی این سد 10235 مگاوات انرژی تولید می کند که 70% از نیاز کشور ونزوئلا به برق می باشد. عملیات احداث سد گوری در دو مرحله انجام شد که از سال 1963 آغاز و در سال 1986 به پایان رسید.

6-    سد Aswan high در مصر

سد بلند آسوان بر رودخانه نیل بنا شده و با احداث خود دریاچه ناصر (Nasser) را ایجاد کرده است. این سد بزرگ جهان دارای رتبه ششم و ظرفیت 132 میلیارد متر مکعب است. پروژه ساخت این سد از سال 1960 تا 1968 با سرمایه گذاری حدود 1 میلیارد دلار انجام شد. نیروگاه سد Aswan high دارای 12 توربین فرانسیس با ظرفیت 2.100 مگاوات می باشد. از مهم ترین مزیت های احداث این سد، رفع نیاز آبیاری در کشور مصر و سودان، جلوگیری از بروز سیل و بهبود عملیات ناوبری در سراسر رودخانه نیل می باشند. سد Aswan high دارای ارتفاع 111 متر، طول 3830 متر و عرض پایه 980 متر است. سر ریز این سد 11000 متر مکعب آب را در هر ثانیه تخلیه می کند.

7-    سد W.A. C Bennett

 این سد بر روی رودخانه صلح در  بریتیش کلمبیا، کانادا بنا شده است و دریاچه ویلیستون را ایجاد می کند. سد W.A. C Bennett، هفتمین سد بزرگ جهان با ظرفیت ذخیره سازی حدود 74 میلیارد متر مکعب است که مساحتی برابر با 7777 کیلومتر مکعب را در بر می گیرد. سد W.A. C Bennett دارای ارتفاع 183 متر و طول 2.068 متر می باشد. ایستگاه تولید برق دارای ظرفیت تولید 2790 مگاوات است و از سال 1968 تولید خود را آغاز کرد.

8-    سد Krasnoyarsk

 سد Krasnoyarsk هشتمین مورد از بزرگترین سد جهان است که بر روی رودخانه Yenisey واقع شده و مخزن آن ظرفیت ذخیره سازی 73.3 میلیارد متر مکعب را دارد. این مخزن 2000 کیلومتر مربع مساحت را پوشش می دهد و دارای خط ساحلی حدود 1.560 کیلومتر است. این سد بتنی 124 متر بلندی و 1065 متر طول دارد و در سال های بین 1956 تا 1972 ساخته شده است. سر ریز این سد 20400 متر مکعب آب را در ثانیه تخلیه می کند. نیروگاه سد Krasnoyarsk دارای 12 واحد با ظرفیت تولید 6000 مگاوات انرژی می باشد. آب حاصل از مخزن ذخیره این سد برای مصارفی مانند آبیاری مورد استفاده قرار می گیرد.

9-    سد Zeya در روسیه

 سد زیا (Zeya) بر روی رودخانه زیا در منطقه آمور روسیه و شمال مرز چین قرار دارد. این سد نهمین سد بزرگ دنیا از نظر ظرفیت مخزن و دارای ذخیره سازی 68.42 میلیارد متر مکعب می باشد. این مخزن مساحتی بالغ بر 2400 کیلومتر مربع را در بر می گیرد. سد زیا در سال های 1964 تا 1975 میلادی و از 2.067 میلیون متر مکعب بتن ساخته شده است. این سد بتنی دارای ارتفاع کلی 112 متر و طول تاج 714.2 متر می باشد. سد Zeya از 6 واحد تولیدی با ظرفیت 1290 مگاوات ساخته شده است.

10-    سد Robert Bourassa در کانادا

 این سد بر روی رودخانه La Grande در شمال کبک، کانادا قرار دارد. نیروگاه سد رابرت بوراسا در 140 متری زیر زمین احداث شده است. به این دلیل این سد را می توان بزرگترین سد زیر زمینی جهان نامگذاری کرد. ویژگی مهم سد رابرت بوراسا، سرریز پلکانی بسیار بزرگ و منحصر به فرد آن است که هر پلکان آن دارای ابعادی به بزرگی دو زمین فوتبال می باشد.

با بزرگترین سدهای ایران نیز آشنا شوید

همان طور که در ابتدای متن اشاره شد، در این مقاله بزرگترین سد ایران هم عنوان می شود. با این حال در صورتی که تمایل به مطالعه بیشتر در این زمینه علاقمند هستید مطالعه مقاله ای که در این زمینه در وب سایت آبین منتشر شده است پیشنهاد ما به شماست. لیست بزرگترین سد ایران به ترتیب را همراه با اطلاعات می توانید در جدول زیر مشاهده کنید:

در مقاله "سازه های آبی در ایران باستان" به بررسی برخی از پیچیده ترین سیستم های آبی در ایران باستان پرداخته شده است. این سازه ها بدون داشتن تجهیزات امروزی تولید شده اند، با این حال دارای مقاومت بسیار بالایی هستند که نشان دهنده ساخت اصولی و رعایت تمام استانداردهای لازم در زمان ساخت آنها می باشد.

طولانی ترین سد دنیا

طولانی ترین سد دنیا سدی با نام "کی یف" با ارتفاع 20 متر و طول 54 کیلومتر می باشد که در سال 1964 در کشور روسیه احداث شده است. البته گزارشاتی نشان می دهد که در گذشته سدی به طول 99 کیلومتر و ارتفاع متوسط نیز در کشور چین تاسیس شده است که احداث آن مربوط به قرن 17 میلادی بر می گردد.

بلندترین سدهای بتنی و خاکی جهان

سد "گراند دیکسن" با ارتفاع 2854 متر و طول 670 متر  بلندترین سد بتنی در دنیا به شمار می آید که در سپتامبر 1961 در کشور سوئیس بنا شده است. هزینه ساخت این سد 372 میلیون دلار و حجم آن 9.5 میلیون متر مکعب عنوان شده است. سد خاکی "نورک" با ارتفاع 300 متر، طول حدود 730 متر و حجم 8.53 میلیون متر مکعب بلندترین سد خاکی دنیا تا سال 1980 بوده که در کشور روسیه واقع شده است. البته سد خاکی دیگری با ارتفاع 335 متر نیز در کشور روسیه در حال احداث می باشد. سد خاکی "نورک" در صورتی که ارتفاع آن 10 درصد بیشتر و طول آن 5 درصد افزایش یابد، در مقایسه با سد "گراند دیکسن" حدود 10 برابر حجم بیشتری خواهد داشت.