روش حذف باکتری آهن از آب چاه
در صورتی که آب آشامیدنی مصرفی شما از یک چاه خصوصی تامین می شود، احتمال دارد با مشکل وجود آهن در آب مواجه شوید. این مسائل می تواند منجر به مشکلاتی از بی مزه بودن قهوه گرفته تا ظهور رگه های نارنجی روشن در توالت ها و وان ها شود. علاوه بر این، یک مشکل رایج اما کمتر شناخته شده در ارتباط با آلودگی، وجود باکتری آهن است. این دسته از باکتری ها، همچنین به عنوان باکتری های "آهن خوار" یا "اکسید کننده آهن" نیز شناخته می شود.
برای اطلاع از آلاینده های موجود در آب آشامیدنی که می توانند سلامت شما و خانواده تان را تهدید کنند، با وب سایت آبین، همراه باشید.
آهن یکی از فراوان ترین مواد معدنی در پوسته زمین است. در نتیجه، مقادیر زیادی آهن در آب های زیرزمینی که چاه ها را پر می کنند وجود دارد که باعث رشد باکتری های آهن در آب چاه می شود. این موجودات می توانند اکسیژن را با آهن، منگنز یا سایر مواد مغذی موجود در آب ترکیب کرده و لجن باتلاقی حاوی رسوبات زنگار، سلول های باکتریایی و سایر مواد آلی و معدنی را به وجود آورند. این پسماند لزج، باکتری ها را به لوله ها، پمپ ها، تجهیزات لوله کشی و لوازم برقی می چسباند و باعث طعم و بوی بد آب، گرفتگی، خوردگی لوله ها و وسایل لوله کشی و غیره می شود.
سیستم های آب چاهی که به صورت متناوب یا به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند، بیشتر در معرض مشکلات ناشی از باکتری های آهن هستند. علاوه بر این، حذف این موجودات از آب فرایندی پیچیده است. به همین دلیل توصیه می کنیم که در ابتدا اقداماتی برای جلوگیری از تشکیل آن ها در چاه آب انجام دهید. خوشبختانه در این مقاله، روشی بسیار موثر برای حذف باکتری های آهن از آب چاه ارائه شده است. بحث را با ماهیت باکتری آهن و نحوه ورود آن به آب چاه شروع می کنیم.
باکتری آهن چیست و چگونه وارد سیستم چاه می شود؟
باکتری آهن گونه ای میکروارگانیسم است که به طور طبیعی در خاک، آب های سطحی و آب های زیرزمینی کم عمق وجود دارد. علی رغم سایر باکتری ها که انرژی مورد نیاز خود را از تجزیه مواد آلی دریافت می کنند، باکتری آهن انرژی خود را از اکسید کردن آهن یا منگنز محلول در آب های زیرزمینی به دست می آورد. Gallionella spp و گونه های لپوتریکس، دو گونه باکتری رایج در اکسیداسیون آهن و منگنز به شمار می روند.
هرچند میزان باکتری های آهن به طور طبیعی در آب های زیرزمینی کم است اما در سطح زمین به وفور پیدا می شوند. رایج ترین راه برای ورود این موجودات به چاه، زمانی است که باکتری ها از سطح زمین در حین حفاری چاه، نصب پمپ شناور یا هر ساخت و ساز، نگهداری یا سرویس چاه دیگری وارد آن می شوند. مانند:
• اگر برای آب حفاری از آب سطحی فاقد کلر استفاده شود، ممکن است حاوی باکتری آهن بوده و آن را وارد چاه نماید.
• در حین نصب یا تعمیر چاه، اگر لوله ها و پمپ ها روی زمین گذاشته شوند، خاک حاوی باکتری آهن می تواند وارد آب های زیرزمینی شود.
• اگر تجهیزات حفاری آلوده به باکتری آهن باشند، می توانند آن را از چاهی به چاه منتقل کند.
• در صورت سرویس کردن چاه و عدم ضد عفونی پمپ آب، قبل از بازگشت به سیستم، ممکن است باکتری های آهن را به چاه وارد کند.
• پس از ساخت و ساز، باکتری های آهن می‌توانند از طریق آب های سطحی، سیستم های سپتیک (گندزدا) یا منابع دیگر وارد چاه هایی شوند که از ساخت یا نگهداری ضعیفی برخوردار هستند.
آهن در محیط به دو شکل یافت می شود؛ آهن فروس (محلول در محیط های بی هوازی یا بدون اکسیژن) و آهن فریک (غیرقابل حل در محیط های هوازی یا غنی از اکسیژن و تشکیل ذرات جامد و زنگار). هنگامی که آب های زیرزمینی بدون اکسیژن به منبع اکسیژن می رسند، باکتری های آهن از اکسیژن برای تبدیل آهن فروس به آهن فریک استفاده کرده و آهن را به یک پسماند لزج زنگار تبدیل می کنند که از باکتری های زنده و مرده، ترشحات، غلاف ها، ساقه ها و سایر باکتری های باقیمانده تشکیل شده است. این لجن یا بیوفیلم به دلیل رشد باکتری ها در آن، می تواند به شکل یک ماده آلی نرم یا رشته ای شناخته شود.
زمانی که باکتری های آهن وارد سیستم چاه شدند، مقصد بعدی آنها لیوان آب آشامیدنی است. آب آلوده به باکتری آهن از طریق لوله هایی به شیرآلات شما از طریق سیستم لوله کشی خانه پمپ می شود. در صورتی که خانه شما دارای فیلتر تصفیه آب یا خط دفاعی دیگری برای جلوگیری از ورود باکتری ها نباشد، احتمالا باکتری ها از طریق آب آشامیدنی وارد بدن خواهند شد.
علائم وجود باکتری آهن در آب
اگر منبع آب خانگی شما به باکتری آهن آلوده شده باشد، ممکن است چندین علامت ناخوشایند را مشاهده کنید که شما را از حضور آن آگاه کند. این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
• لکه ها و رسوبات روی وسایل لوله کشی، لوله ها و وسایل برقی
یکی از رایج ترین شاخص های باکتری آهن در آب چاه، ظهور لکه ها و رسوبات روی وسایل لوله کشی، لوله ها و وسایل برقی است. آب حاوی این ارگانیسم ها لکه های زنگ زدگی و رسوباتی را در سینک ها و توالت ها و داخل محفظه چاه بر جای می گذارد. همچنین متوجه لکه‌هایی بر روی وسایل، ظروف غذاخوری، لباس های شسته شده و سطوح مختلف خواهید شد که بدون توجه به روش اتخاذ شده یا تلاش شما برای تمیز کردن آن، مجددا باز می گردند. این لکه ها می توانند خاکستری، زرد یا قهوه‌ای باشند، اما اغلب به رنگ زنگار نارنجی متمایل به قرمز هستند.
• تغییر رنگ
آب حاوی باکتری آهن می تواند رنگ زرد، قرمز یا نارنجی داشته باشد. علاوه بر این، رسوبات قابل مشاهده که دارای قوام توده ای یا لزج هستند، به احتمال زیاد به دلیل وجود باکتری های آهن ایجاد شده اند. رسوبات باکتری های آهن در مخازن توالت ها گسترده است. در بسیاری از موارد، رسوبات به شکل یک پوشش لزج مانند در امتداد دیواره های مخزن ظاهر می شوند. اگر باکتری ها برای مدت طولانی در آب باشند، رسوبات می توانند در آب شناور شوند.
• درخشندگی روغنی روی سطح آب
یک راه سریع و آسان برای بررسی وجود آهن و سایر باکتری های لجن زا این است که مخزن ذخیره آب توالت را بررسی کنید. اگر روی سطح آب درخشندگی روغنی مشاهده می کنید و می توانید لجن را در داخل مخزن احساس کنید، احتمالا باکتری های لجن زا در شبکه آبرسانی شما وجود دارند. در صورت استفاده از مواد ضد عفونی کننده در مخزن، شواهد ناشی از این مشکل چندان مشهود نخواهد بود.
• طعم و بوی ناخوشایند
معمولا وجود باکتری های آهن باعث خواهد شد که آب، بویی شبیه به تخم مرغ گندیده، روغن سوخته، خیار یا حتی فاضلاب و مرداب دهد. این بو ممکن است فقط صبح ها یا زمانی که برای مدت طولانی از تاسیسات استفاده نشده باشد به مشام برسد. طعم آب ممکن است شبیه سبزیجات فاسد نیز باشد. اگر شما یا مهمانانتان متوجه هر یک از این علائم شدید، احتمالا مشکل باکتری آهن دارید. باید توجه داشته باشیم که باکتری های آهن بوی «تخم مرغ گندیده» ایجاد نمی کنند، بلکه باکتری های گوگرد مسبب چنین اختلالی هستند.
• خوردگی تجهیزات لوله کشی
باکتری های آهن می توانند حوزه های کوچکی با اسیدیته بالا و غلظت یون های خورنده درون سیستم لوله کشی ایجاد کنند که باعث خوردگی تجهیزات لوله کشی خواهند شد. میزان خوردگی در نواحی که آب راکد است، بیشتر خواهد بود. بنابراین، اگر متوجه شدید که لوله ها و تجهیزات لوله‌کشی شما بیش از حد زنگ زده اند، این خوردگی می‌تواند ناشی از وجود باکتری های آهن در آب باشد.
• گرفتگی صفحات و لوله های چاه
در صورتی که مقدار آب چاه به دلایل نامعلوم، به میزان چشمگیری کاهش پیدا کرده است، ممکن است به خاطر رشد قابل توجه باکتری های آهن و لجن ایجاد شده توسط آن ها باشد. بقایای لجن ایجاد شده به وسیله باکتری های آهن می تواند در لوله ها جمع شده و سبب گرفتگی شود. به همین خاطر فشار آب لوله ها کاهش یافته و جریان آن به سمت ماشین لباسشویی، آبگرمکن، ماشین ظرفشویی یا سایر وسایل مصرف کننده آب، محدود می شود. این جریان محدود می‌تواند بر دستگاه سختی گیر آب و دستگاه تصفیه آب خانگی نیز تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، یک لینک تخلیه سختی گیر آب محدود، می تواند از شستشوی صحیح سیستم جلوگیری کرده و به طور بالقوه، به رزین دستگاه سختی گیر آسیب وارد کند. با گذشت زمان، نرم‌کننده احتمالا با لجن مسدود شده و منجر به کاهش یا توقف جریان آب خواهد شد. سیستم های اسمز معکوس و فیلترهای کربن حساس تر هستند؛ زیرا لجن باکتریایی می تواند این محصولات را سریع تر آلوده کند.
• افزایش هجوم انواع دیگر باکتری ها
باکتری های آهن می‌توانند شرایطی را به وجود بیاورند که در آن انواع دیگر آن ها، از جمله باکتری های کلیفرم و گوگرد، می‌توانند رشد و نمو کنند. بوی تخم مرغ گندیده که در بالا ذکر کردیم توسط خود باکتری های آهن ایجاد نمی شود، اما باکتری های گوگردی گاهی اوقات به دلیل وجود باکتری های آهن رشد می کنند. این بدان معناست که اگر آب مصرفی شما حاوی این باکتری باشد، ممکن است میزبان انواع باکتری های دیگری نیز بوده که نباید وارد بدن انسان شوند.
آیا باکتری های آهن موجود در آب، برای سلامتی خطرناک هستند؟
وجود باکتری در آب آشامیدنی لزوما مخاطره ای برای سلامتی ندارد. انواع خاصی از باکتری های موجود در آب خانگی صرفا آزار دهنده هستند.
آزمایش تشخیص وجود باکتری آهن
تعداد کمی از آزمایشگاه ها هستند که وجود باکتری آهن در آب را آزمایش می کنند. این موضوع احتمالا به خاطر آن است که با توجه به عدم تاثیر گذاری بر سلامت بدن، استانداردی برای آب آشامیدنی در زمینه باکتری آهن وجود ندارد. به همین جهت آزمایش آهن برای شناسایی باکتری آهن در آن به ندرت توصیه می شود و مورد نیاز نیست. در ادامه توضیح مختصری از یک آزمایش ساده بصری ارائه شده است.
• صفحه یا فیلتر نصب شده روی شیر آب را در صورت وجود فیلتر از آن خارج کنید.
• یک ظرف شیشه ای تمیز، با قابلیت مهر و موم شدن و شفاف را در ابتدای صبح و پیش از باز کردن شیرهای دیگر، از شیر آب پر کنید، ترجیحا از ظرفی استفاده کنید که برای چندین ساعت استفاده نشده باشد. برای مثال صبح زود قبل از هر آب خانگی دیگری.
• نمونه را دست نخورده در ظرف بگذارید و اجازه دهید حدود 24 ساعت ساکن بماند.
• اگر بعد از 24 ساعت آب همچنان شفاف بماند، نه رسوب آهن یا منگنز اکسید شده و نه باکتری آهن در آن وجود دارد.
• اگر رسوباتی در پایین ظرف به صورت یک لایه نازک از ماده زنگ زده و آرد مانند ظاهر شود، احتمالا فقط آهن اکسید شده یا مقادیر بسیار کمی باکتری وجود دارد.
• اگر رسوب ته نشین شده در کف ظرف از رشته ها یا توده های کرکی به رنگ زنگ زدگی تشکیل شده باشد، احتمالا مقدار قابل توجهی باکتری آهن در آن وجود دارد.
اگرچه معمولا یک بررسی بصری ساده برای نشان دادن اینکه آیا منبع آب شما حاوی باکتری آهن است کافی است، اما همچنان می توانید آب مصرفی خود را برای بررسی های بیشتر در رابطه با وجود باکتری آهن در یک آزمایشگاه معتبر در منطقه خود آزمایش کنید.
بعضی از آزمایشگاه ها، ظروف و دستورالعمل هایی برای نمونه برداری از آب جهت تشخیص وجود باکتری های آهن را ارائه می دهند. تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی آب مصرفی شما می تواند میزان مشکل باکتری آهن را نشان داده و اطلاعات حیاتی دیگری مانند سطوح سختی، قلیاییت، pH و غیره را ارائه دهد.
چگونه از ورود باکتری های آهن به سیستم چاه خود جلوگیری کنیم؟
پس از ورود باکتری های آهن به منبع آب، از بین بردن آن ها کاری دشوار است. به همین جهت بهتر است از به وجود آمدن این مشکل جلوگیری کنید. برای کاهش چشمگیر احتمال ورود هر گونه باکتری آهن در آب چاه، فرآیند حفاری، نصب پمپ شناور، مونتاژ و هرگونه فعالیت تعمیر و نگهداری باید با در نظر گرفتن اقدامات پیشگیرانه دقیق انجام شود. در زیر چند روش پیشگیرانه معرفی شده است:
• مته ها، پمپ ها و لوله های پوششی را تمیز و بالاتر از سطح زمین نگه دارید.
• فقط از آب ضد عفونی شده برای حفاری در چاه، تعمیر یا پرایمینگ پمپ استفاده کنید. هرگز آب جمع شده در منابع سطحی مانند دریاچه ها، رودخانه ها، نهرها یا برکه ها را به کار نبرید.
• اطمینان حاصل کنید که پوشش درب چاه، ضد آب بوده و حداقل یک فوت بالاتر از سطح زمین قرار بگیرد.
• پس از تعمیر چاه، پمپ و لوله کشی را ضد عفونی کنید.
تصفیه باکتری آهن از آب چاه
هنگامی که مطمئن شدید که آب مصرفی شما حاوی باکتری آهن است، بهتر است روش هایی را برای تصفیه آن به کار گیرید. دو مورد از متداول ترین راه حل های توصیه شده، «شوک کلرزنی» و «تزریق مواد شیمیایی» است.
شوک کلرزنی و شستشو
شوک کلرزنی، شامل اضافه کردن غلظت زیاد کلر (حدود 200 پی پی ام) برای ضد عفونی کردن آب است. کلر یک ضدعفونی کننده رایج است که از آن در سیستم های آبی استفاده می شود. این ماده برای باکتری های کلیفرم و انواع باکتری های مشابه بسیار سمی است. کلر همچنین می تواند همچنین سایر میکروب های ناخواسته مانند انگل ها، ویروس ها، قارچ ها، کپک ها و جلبک ها را که معمولا در مخازن آب، داخل محفظه های چاه، خطوط لوله‌کشی و مخازن ذخیره سازی رشد می کنند، از بین می برد. با این حال، باکتری های آهن و گوگرد در برابر عمل کشنده کلر مقاوم تر هستند، زیرا در لایه های ضخیم قرار گرفته و توسط لجن ترشح شده محافظت می شوند.
در مورد باکتری آهن باید خاطر نشان کنیم که آهن حل شده در آب ممکن است مقداری از کلر را پیش از رسیدن به باکتری جذب کند. به این ترتیب، غلظت کلر بالاتری در حدود 500 ppm، برای رفع مشکلات باکتری های آهن و گوگرد توصیه می شود. همچنین در صورت وجود باکتری و عدم استفاده مداوم از کلرساز یا سیستم تزریق مواد شیمیایی، حدود 2 تا 3 بار در سال چاه خود را با شوک کلرزنی، تمیز کنید. بدون تزریق مداوم ماده ضد عفونی کننده، باکتری آهن احتمالا دوباره ظاهر شده و همچنان در آب شما مشکل ایجاد می کند.
تزریق مواد شیمیایی
سیستم تزریق شیمیایی همانطور که از نام آن پیداست، قطعه ای از تجهیزات است که برای تزریق مواد شیمیایی یا ترکیبات شیمیایی به یک سیستم آبی، جهت درمان مشکلات آلودگی میکروبی آن طراحی شده است. سیستم های تزریق مواد شیمیایی یک پله بالاتر از شوک کلرزنی هستند؛ زیرا به صورت اتوماتیک، کلر (هیپوکلریت کلسیم یا هیپوکلریت سدیم مایع) را به طور مداوم یا متناوب با استفاده از پمپ کلریناتور وارد آب چاه می کنند. کلر از یک مخزن محلول گرفته شده و تحت فشار به خط لوله، پمپ می شود. سپس در یک مخزن تماس، تا زمانی که نیاز باشد با آب چاه مخلوط می شود. ذخیره موقت آب در یک مخزن به آن اجازه می دهد تا زمان کافی برای تماس با کلر جهت گندزدایی کامل و اکسیداسیون داشته باشد. بر اساس سرعت جریان آب، کلر کم و بیش به داخل آب پمپ می شود.
با این وجود احتمالا نمی خواهید که کلر پس از اتمام فرایند در آب آشامیدنی وجود داشته باشد. کلر نه تنها می تواند باعث ایجاد طعم و بوی نامطبوع شود، بلکه ممکن است لباس ها را سفید کند، چشم و بینی شما را بسوزاند و در صورت مصرف طولانی مدت خطرات دیگری برای سلامتی ایجاد نماید.
جمع بندی
در حالی که باکتری های آهن لزوما ضرری برای سلامتی افراد در پی نخواهند داشت، طعم آب را ناخوشایند کرده و بوی نامطبوعی ایجاد می‌کنند که کنترل آن دشوار است. باکتری آهن همچنین، بسیار خورنده است و می تواند آسیب زیادی به تجهیزات و لوله کشی وارد کند. به همین دلیل است که شناسایی و ریشه کن کردن باکتری های آهن در سریع ترین زمان ممکن ضروری است. با دستورالعمل های خاص بالا، باید بتوانید باکتری های آهن را به طور موثر از آب خود حذف کنید.
برای مشاوره رایگان در زمینه آلاینده های موجود در سیستم آبرسانی و اطلاع از ظرفیت و مدل دستگاه تصفیه آب مورد نیاز خود می توانید به وب سایت آبین مراجعه نموده، یا از طریق شماره 02122228116، با کارشناسان ما در تماس باشید.
