هزاران نفر قربانی سرب در ایران

امروزه بحران آب مهمترین مشکل جامعه بشری است و سالانه بیش از هر جنگی در جهان جان انسان ها را به خطر می اندازد. به گفته نماینده سازمان ملل در ایران، اگر این بحران ادامه پیدا کند تا 9 سال آینده 500 میلیون نفر از امکان استفاده از آب آشامیدنی سالم و بهداشتی بی بهره خواهند ماند.
سرب فلزی سمی و سنگین قابل تجمع در بدن است که متاسفانه به علت آلودگی های محیطی، آلودگی آب ها و دریاها در بسیاری از منابع غذایی ما وجود دارد. وجود فلزات سنگین مانند سرب به هر میزان برای بدن بسیار زیانبار است و مسمومیت با آن برخلاف سایر مواد دیگر به تدریج و در طول زمان طولانی اتفاق می افتد. 
 آمار قربانی های آلودگی هوا، آب و مسمومیت ناشی از سرب در ایران نشان می دهد که هر ساله 30 هزار نفر به دلیل آلودگی هوا، 779 هزار نفر به علت آلودگی آب و 17 هزار نفر به دلیل آلودگی ناشی از مسمومیت با سرب در ایران جان خود را از دست می دهند. آلودگی مهمترین عامل مرگ زودرس در سراسر جهان است و حدود 8.3 میلیون مرگ زودرس در جهان در سال 2017 به این دلیل اتفاق افتاده است. 

علت وجود سرب در آب آشامیدنی

طبق تحقیقات آژانس سمی بین المللی آمریکا، فلز سرب دومین عنصر سمی در جهان به شمار آمده و در بروز برخی از سرطان ها بسیار موثر عمل می کند. بنابراین کنترل همه جانبه ورود این ماده به منابع غذایی ما از ضرورت ویژه ای برخوردار است. 

•    عوامل صنعتی
فلز سمی سرب می تواند از طریق روش های مختلفی مانند پساب کارخانه های باتری سازی، مهمات سازی و غیره به آب های سطحی و زیر زمینی نفوذ کرده و از آنجا وارد آب شرب شهری ما انسانها می گردد.

•    لوله کشی شهری
در گذشته استفاده از سرب در لوله های آب از جمله اتصالات و شیرآلات مسی و برنجی و همچنین به عنوان ماده جوشکاری بسیار رایج بود. در سال 1989 در کشور آمریکا قانون لوله کشی در استفاده از سرب در لوله اصلاح شده و تا حد زیادی محدود گردید. در بسیاری از خانه ها و سیستم های لوله کشی قدیمی هنوز لوله کشی سربی وجود دارد یا از شیرآلات و وسایلی برنجی استفاده می کنند که حاوی میزانی سرب هستند یا در صورت وجود خوردگی ذرات سرب به میزانی زیادی به آب لوله کشی منزل وارد خواهد شد.حتی در بسیاری از خانه های جدید، لحیم مورد استفاده در لوله های مسی دارای مقدار 0.2% سرب می باشد. 

امروزه مهمترین علت وجود سرب در آب آشامیدنی به لوله کشی شهری و یا داخل ساختمان مربوط می گردد و به دلیل استفاده از  سرب در جوشکاری لوله های چدنی یا داکتیل، می باشد. این ذرات سرب به دلایلی مانند ایجاد خوردگی، اسیدیته و دمای آب می تواند به تدریج وارد آب شرب گردد. بنابراین بهبود کیفیت آب آشامیدنی نیازمند تامین اعتبارات کافی و اقدامات لازم جهت اصلاح و بازسازی شبکه توزیع آب شهری و انشعابات آن می باشد. به طور کلی مقدار سرب حل شده در آب آشامیدنی خانگی ما به میزان خورندگی آب، مدت ماندن آب در لوله و مواد استفاده شده در لوله کشی بستگی دارد. 

عوارض سرب بر بدن

سرب فلزی سنگین و برای بدن انسان بسیار خطرناک است، غلظت های بالای این ماده موجب مسمویت حاد با سرب و در مقدار کم و در طولانی مدت باعث مسمومیت مزمن خواهد شد. جذب سرب توسط بدن انسان به طور کلی می تواند از طریق منابعی مانند غذا، آب آشامیدنی، خاک و گرد و غبار صورت گیرد. 
آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA) حداکثر مقدار سرب در آب آشامیدنی را 15 واحد در میلیارد (ppb) تعیین می کند. با وجود حفاظت های زیادی که از وجود سرب به آب شرب جلوگیری می شود، EPA برآورد می کند که حدود 40 میلیون آمریکایی از آبی حاوی سرب بیشتر از حد مجاز استفاده می کنند. با این وجود تاکنون هیچ مقدار آستانه امنی برای سرب تعیین نشده است و ورود هر میرانی سرب به بدن می تواند موجب آسیب به سلامتی انسان گردد.
آلودگی ناشی از مسومیت با این ماده می تواند موجب بروز خستگی، بی اشتهایی، دردهای شکمی و سر درد، اختلالات در سیستم عصبی و تنفسی، سرطان ها، بیماری های قلبی-عروقی، آسیب به کبد و کلیه ها، به هم خوردن تعادل هورمونی و در موارد حاد مرگ شود. این آسیب ها بسته به میزان مصرف شده سرب، سن، تغذیه و مشکلات زمینه ای در فرد متفاوت است.
بنا به گزارش سازمان بهداشت کانادا، حتی جذب مقدار بسیار کمی سرب ممکن است موجب آسیب به رشد عقلی، رفتاری، اندام ها و شنوایی و نیز کاهش سطح هوش (IQ) در نوزادان، کودکان و نوجوانان شود. 

عملکرد سرب در بدن

سرب ماده بسیار مضر برای سلامتی انسان است که توسط عملکرد زیر به بدن انسان آسیب می رساند:

•    سرب همچنین می تواند جایگزین کلسیم در استخوان شده و موجب درد عضلانی، التهاب مفاصل و در نهایت پوکی استخوان گردد. 
•    وجود سرب در خون همچنین باعث افزایش محسوس در میزان بیلی روبین سرم خون و همولیز شدن و تخریب غشای گلبول های قرمز می گردد.
•    مسمومیت شخص با سرب موجب افزایش سطح آرسنیک، جیوه و فلزات سنگین در خون شده و به مرور زمان می تواند باعث گرفتگی دست و پا و فلج شدن فرد خواهد شد. 
•    ورود سرب به بدن موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن بیمار شده که با قرص و داروهای تولید داخل بهبود نمی یابند. درنتیجه در بسیاری از موارد فرد برای همیشه سلامتی خود را از دست می دهد.
•    سرب می تواند از طریق آب، غذا و تنفس وارد بدن شده و پس از بلعیده شدن، با بیومولکول هایی مانند پروتئین ها و آنزیم های بدن واکنش داده و به ترکیبات بیوتوکسیک پایدار (سمی) تبدیل می گردند. درنتیجه ساختار این مواد بیومولکولی را تغییر داده و موجب اختلال در فعل و انفعالات زیستی می شود. 

راه های موثر در حذف سرب از آب آشامیدنی

چنانچه از آب شرب شهری جهت آشامیدن در منزل خود استفاده می کنید، کمترین اقدامات به منظور کاهش میزان سرب در آب مصرفی، استفاده از روش های ساده خانگی زیر می باشد:

1-    هرگز از آب داغ جهت آشامیدن استفاده نکنید، زیرا گرما باعث حل شدن سرب در آب شده و آب گرم حاوی مقدار بیشتری سرب می باشد. باید توجه نمود که حتی جوشاندن نیز نمی توان سرب را از آب کند.

2-    میزان سرب آب آشامیدنی در زمان های مختلف روز متفاوت بوده و پس از چند ساعت استفاده و در ابتدای صبح بیشترین مقدار خود را دارد. بنابراین جهت مصارف آشامیدنی حتما شیر آب مدت 5 دقیقه جاری قرار نگهداشته، سپس آن را مصرف نمایید. 

3-    اگر لوله کشی منزل مسکونی شما قدیمی است، احتمالاً سرب آب شرب شما دارای مقدار بالایی سرب میزان می باشد. به این سبب، آب را مدتی جاری نگهداشته و پس از مدت زمان 2 یا 3 دقیقه و سردتر شدن آب، مقدار سرب تا حدی کاهش می یابد.

حذف سرب از آب آشامیدنی

اگر از میزان سرب در آب شرب خود مطمین نیستید، از آن نمونه برداری کرده و مورد آزمایش قرار دهید. در صورتی که میزان سرب در آن بیشتر از حد مجاز می باشد، توصیه می گردد که به منظور کاهش محسوس ذرات صرف در آب آشامیدنی خود از روش فیلتراسیون و تصفیه آب استفاده کنید. 
از آنجایی که ذرات سرب موجود در آب آشامیدنی توسط پوست جذب نمی شوند بنابراین وجود سرب در آب مصرفی در مواردی مانند استحمام و نظافت موجب نگرانی نخواهد بود و استفاده از آب آشامیدنی فاقد سرب تنها جهت مصارف آشامیدنی کفایت می کند.

در میان روش های تصفیه آب مطمین ترین روش در حذف سرب از آب آشامیدنی خانگی تصفیه به روش اسمز معکوس (RO) است. استفاده از تکنولوژی RO در دستگاه های تصفیه آب خانگی به شما این اطمینان را می دهد که آب خروجی از دستگاه کاملاً سالم بوده و هیچ گونه آلودگی سربی ندارد. در این روش از یک غشای نیمه تراوا به نام ممبران جهت حذف فلزات سنگین، ذرات معلق و دیگر آلاینده های محلول در آب استفاده می شود. 
وبسایت تصفیه آب آبین مجموعه کاملی از تجهیزات و دستگاه های تصفیه آب خانگی اورجینال را برای شما عزیزان گرد هم آورده است و آماده ارائه مشاوره رایگان به کاربران جهت تهیه و انتخاب دستگاه تصفیه آب خانگی مناسب می باشد.