نیترات موجود در آب آشامیدنی چگونه سلامتی ما را تهدید می کند؟

نیترات به طور معمول به عنوان یکی از آلاینده های معمول موجود در آب آشامیدنی به ویژه در روستاها و شهرهای نزدیک به اراضی کشاورزی گزارش می شود و به راحتی می تواند از طریق مصرف کودها و آفت کش ها وارد منابع آب زیرزمینی و گسترش آن به نقاط دیگر شود. حضور نیترات در آب هیچ تغییری در رنگ، بو و مزه آب ایجاد نمی کند و اثبات وجود آن در آب از طریق اندازه گیری میزان نیتروژن و یا نیتروژن و اکسیژن آب با استفاده از کیت های آزمایشگاهی قابل بررسی است.

سطوح بالاتر از حد مجاز نیترات می تواند موجب بروز بیماری خطرناک مت هموگلوبینمیا و یا کبودی و مرگ در نوزادان شود. هر چند وجود نیترات در آب اشامیدنی در بزرگسالان مانند نوزادان بیماری حادی ایجاد نمی کند؛ اما بالا بودن سطح نیترات وارد شده به بدن از طریق آب و خوراک ممکن است میزان خطر ابتلا به انواع سرطان را در انسان افزایش دهد و از سوی دیگر وجود نیترات خود می تواند علامتی از حضور آلاینده های خطرناک دیگری مانند باکتری ها و آفت کش ها در آب آشامیدنی باشد.

قرارگیری حتی کوتاه مدت در معرض نیترات به میزان بالاتر از حد مجاز، بخصوص در کودکان زیر شش ماه، زنان باردار و شیرده باعث ایجاد مشکلات جدی برای سلامتی انسان می شود. کودکان به دلیل این که نسبت به وزن خود بیشتر از بزرگسالان آب مصرف می کنند و برای تهیه شیر خشک و یا غذای کمکی آن ها از آب استفاده می شود؛ نسبت به بزرگسالان میزان نیترات بیشتری را نیز دریافت می کنند.

علاوه بر این دستگاه گوارش کودکان هنوز به خوبی تکامل پیدا نکرده است و میزان بیشتری از نیترات موجود در آب را به فراورده نیتریت احیا می کند که همین فراورده باعث تبدیل هموگلوبین موجود در خون به مت هموگلوبین می شود که ظرفیت اکسیژن رسانی کمتری نسبت به هموگلوبین معمولی دارد و در صورت ادامه جذب باعث ایجاد خفگی و مرگ در نوزاد می شود.

نیترات اضافی موجود در آب آشامیدنی به راحتی با فیلترهای حاوی رزین مخصوص که با مکانیسم تعویض یون عمل می کنند قابل حذف شدن می باشد. دستگاههای تصفیه آب خانگی مجهز به روش اسمز معکوس (RO) نیز قابلیت جداسازی نیترات را از آب دارند؛ هر چند به دلیل خاصیت آبگریزی مولکول نمی توانند به طور کامل آن را از آب حذف کنند ولی برای رساندن سطح نیترات به زیر حد مجاز برای سلامتی مناسب هستند. در مراکز بزرگ تصفیه فاضلاب برای حذف نیترات معمولا از روش های بیولوژیک استفاده می کنند. در صورت نیاز با روش ازن زدن آب با دستگاههای ازن ژنراتورمی توان نیتریت موجود در آب را به نیترات اکسید کرد که سمیت کمتری دارد.