خطرات مهم وجود سم آرسنیک در آب آشامیدنی

آرسنیک در آب آشامیدنی می تواند باعث آلاده شدن منابع آبی مختلف شود. آرسنیک یک شبه فلز است که به طور طبیعی در خاک، آب، هوا وجود دارد و معمولا به صورت ترکیب با عناصر دیگر دیده می شود. این ماده در صورتی که با عناصری بجز کربن ترکیب شده باشد، آرسنیک غیر ارگانیک نامیده می شود.

آرسنیک غیر ارگانیک توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) در گروه مواد کارسینوژن (سرطان زا) قطعی برای انسان قرار گرفته است و وجود آن در هوا و آب آشامیدنی انسان باعث ابتلا به سرطان ریه می شود. علاوه بر این برخی از مطالعات نشان می دهد که آرسنیک در آب آشامیدنی میزان ابتلا به سرطان های پوست و مثانه را نیز در انسان افزایش می دهد.

ورود آرسنیک به بدن از راه غذا و آب باعث تغییرات رنگ مشخصی در پوست به ویژه در نواحی ران و پاها و ایجاد نوعی بیماری به نام کراتوزیس گره ای در کف دست و پا می شود؛ به طوری که در جوامعی مانند هند و بنگلادش که با مشکل وجود غلظت های بالایی از آرسنیک در آب مواجه هستند، وجود این نوع ضایعات پوستی در افراد اولین علامتی است که مشاهده می شود.

مطالعات بسیاری نیز در سال های اخیر در کشورهایی نظیر چین، هند، بنگلادش، تایوان، شیلی و ایالات متحده انجام شده و نتایج به دست آمده نشان می دهد که سطوح بالای آرسنیک در آب آشامیدنی با افزایش ابتلا به بیماری های قلبی عروقی در افراد مرتبط می باشد.

عوارض آرسنیک در آب آشامیدنی 

علاوه بر این خطرات بالقوه و عوارض آرسنیک در آب آشامیدنی از نظر ایجاد آثار نامطلوب بر روی و جنین، سلامتی نوزادان و کودکان و ایجاد بیماری در بزرگسالان اخیرا بسیار مورد توجه قرار گرفته است. برخی از مطالعات علمی نشان می دهد که وجود این ماده در آب آشامیدنی زنان باردار ممکن است با بروز سقط خود به خودی، زایمان زودرس، وزن کم نوزاد در هنگام تولد و افزایش مرگ و میر نوزادی مرتبط باشد. آرسنیک غیرارگانیک می تواند در کودکان بزرگتر، منجر به اختلالات شناختی و افزایش ابتلا به سرطان های دوران کودکی شود.

حساسیت افراد به وجود آرسنیک در آب آشامیدنی متفاوت است و عوامل متعددی مانند سن، استعداد ژنتیکی، رژیم غذایی و وجود عوامل سرطان زای دیگر مانند دود سیگار و آلودگی هوا می تواند در ایجاد و شدت علائم آن نقش داشته باشد؛ اما مهمترین عامل شناخته شده در این رابطه وجود تفاوت های فردی در فرایند تجزیه و متابولیسم آرسنیک در جوامع مختلف می باشد.

مکانیسم تاثیر آن به این صورت است که در انسان مسیر تجزیه آرسنیک کامل صورت نمی گیرد و قسمتی از این ماده به همان صورت اولیه آرسنیک غیرارگانیک و یا ترکیبات حد واسط از طریق ادرار دفع می شود. در افرادی که قسمت زیادی از آرسنیک جذب شده به طور کامل متابولیزه نمی شود و به صورت ترکیبات حدواسط با ادرار دفع می گردد، استعداد بیشتری برای ابتلا به سرطان ها و سایر بیماری های مرتبط با آرسنیک وجود دارد.  

آلاینده آرسنیک با روش های متعددی مانند آلومینیوم فعال، تقطیر، اسمز معکوس (RO) از آب آشامیدنی قابل جداسازی است. دستگاه های تصفیه آب چند مرحله ای که مجهز به سیستم اسمز معکوس (RO) هستند و یا سیستم های تصفیه آب که به روش تعویض یون عمل می کنند، قابلیت حذف این نوع آلاینده ها را از آب دارند.