مقایسه استانداردهای جهانی آب با ایران 

به دلیل اهمیت بسیار زیاد کیفیت آب در سبک زندگی انسان ها، سازمان های مختلف پارامترهای بسیاری را برای بررسی سطح کیفی آب در نظر گرفته اند. در کنار تمام این ها ایران از کشورهای است که به صورت مستقل از سازمان های جهانی به بررسی سطح کیفی و تعیین استاندارد آب در مناطق مختلف پرداخته است. اما به نظر شما آیا استانداردهای تعیین شده توسط سازمان های ایرانی معتبر هستند؟ چه سازمان های به بررسی سطح کیفی آب به صورت جهانی پرداخته اند؟ آیا تفاوت های که بین سطح کیفی آب در ایران با نمونه های جهانی وجود دارد نگران کننده است؟ برخی از مهم ترین استانداردهای جهانی که توسط سازمان های جهانی استاندارد epa آب آشامیدنی، استانداردهای آب آشامیدنی در اتحادیه اروپا، سازمان های بهداشت جهانی و استاندارد آب آشامیدنی در استرالیا می باشد. اما در کنار تمام این ها هنوز هم استانداردهای تعیین شده توسط سازمان های مختلف در جهان بر اساس پارامترهای مختلف قابل تغییر است. 

درست است که نوشیدن آب برای ادامه زندگی تمام موجودات لازم می باشد اما اگر همین آب شامل آلاینده های خطرناکی باشد تاثیرات بسیار بدی را برای سلامتی به دنبال دارد. اکثر کشورها استانداردهای کاملا مشخصی را برای تعیین سطح کیفی آب بر اساس پارامترهای مختلف دارند، اما سازمان بهداشت جهانی به دلیل اهمیت برای کشورهای که استاندارد داخلی ندارند یک راهنما تعریف کرده است. 
نکته جالب توجه این که کلیت استانداردهای تعیین شده در بسیاری از نقاط دنیا بسیار شبیه به هم اما تفاوت های کمی هم بین آن ها وجود دارد. برای مثال میزان غلظت برخی آلاینده ها در کشورهای مختلف مقدار کاملا متفاوتی دارد و در واقع کارشناسان محیط زیست در کشورهای مختلف مقادیر متفاوتی را برای غلظت آن ها تعیین کرده اند. در این زمینه ممکن است برای شما سوال شود که آیا استانداردهای تعیین شده در ایران معتبر و چه تفاوت های با نمونه های بین المللی دارد؟ برای بررسی این موضوع جدول زیر را که نشان دهنده میزان غلظت برخی پارامترهای آب در بخش های مختلف است پرداخته ایم. 

با تحلیل داده های جدول می توان به این نتیجه رسید که استانداردهای تعیین شده در ایران کاملا سختی گیرانه و تقریبا منطبق با نمونه های جهانی هستند. اما موضوع این است که بالا بردن سطح کیفی آب بر اساس این استانداردها نیازمند استفاده از سیستم های تصفیه آب با عملکرد بسیار دقیق می باشد. در این راستا باید گفت که در کشور ما استانداردهای تعیین شده کاملا دقیق اما نظارت کافی برای کنترل کیفی آب انجام نمی شود. 

بررسی استانداردهای مختلف آب در صنایع گوناگون

به صورت کلی کلمه استاندارد از stand به معنی ایستا و پایدار گرفته شده برای معادل سازی این واژه در فارسی لغاتی مثل دارای قاعده و میزان، دارای شکل یکسان، پرچم و پذیرفته و دیگر موارد وجود دارد. اما دقیق ترین تعریفی که برای کلمه استاندارد توسط سازمان ISO ارائه شده این است که استاندارد مجموعه ویژگی های هر پدیده است که توانایی لازم را برای آوردن نیازهای از پیش تعیین شده را دارا باشد. به صورت جهانی برای تمام مواردی که در زندگی انسان ها نقش تعیین کننده ای دارد، استانداردهای کاملا مشخصی تعریف می شود. به همین منظور برای بررسی سطح کیفی آب هم که نقش بسیار موثری را در سلامت انسان ها دارد استانداردهای کاملا مشخصی وجود دارد. به طور کلی آب آشامیدنی سالم نباید هیچ گونه خطراتی را از نظر زیست محیطی برای مصرف کنندگان داشته باشد اما چیزی که مشخص است استانداردهای آب در صنایع مختلف کاملا متفاوت و تعریف های مشخصی دارد. به طور مثال استانداردهای تعیین شده در بخش های مختلف مثل موارد زیر تعریف مشخصی دارند. 

سیستم های خنک کننده آب

در صورتی که میزان برخی از پارامترهای آب مثل سختی، مقدار منگنز، مواد جامد معلق و یون کلر در سیستم های خنک کننده آب بسیار بالا باشد امکان تشکیل لجن و پیشرفت خورندگی در آب وجود دارد. در برخی موارد مثل تاسیسات صنعتی در اطراف سواحل از آب دریا که سختی بالای دارد برای سیستم های خنک کننده استفاده می شود. این موضوع می تواند باعث وارد شدن آسیب به سیستم خنک کننده می شود. 

صنایع داروسازی

سطح کیفی آب در صنایع داروسازی اهمیت زیادی دارد. از مهم ترین مواردی که حذف آن در داروسازی مهم است آلودگی های میکروبی می باشد. به طوری که این نوع آب باید عاری از هر گونه باکتری و میکروب باشد. اما در صنایع داروسازی از انواع مختلف آب با پارامترهای مختلف استفاده می شود. به طور مثال انواع آب برای صنایع داروسازی شامل آب برای تزریق یا WFI، آب خالص یا PW و بخار آب تمیز یا PS می باشد. روش تولید هر کدام از انواع آب در صنایع داروسازی متفاوت است اما به طور کلی برای از بین بردن آلاینده های آب در صنایع داروسازی باید از فیلتراسیون و تصفیه دقیق آب استفاده شود. در بسیاری از موارد هم در صنایع داروسازی از آب خام که خروجی فیلترهای سختی گیر رزینی هستند استفاده می شود. رزین از متداول ترین موادی است که برای کاهش سختی آب در سیستم های مختلف کارایی دارد. 

صنایع کشاورزی

آب مصرفی در صنایع کشاورزی باید TDS پایینی داشته باشد. به صورتی که بالا بودن TDS آب می تواند میزان بازدهی محصولات کشاورزی را تا حدود 50 درصد کاهش بدهد. در کنار TDS وجود برخی آلاینده ها در آب مثل کلراید باعث مسمومیت و خشکی محصولات گیاهی می شود به همین دلیل برای داشتن بهترین بازدهی در کاشت محصولات باید کلراید را از آب حذف کرد. معمولا برای حذف این نوع آلاینده ها در آب مورد استفاده صنایع کشاورزی از دستگاه های تصفیه آب RO صنعتی استفاده می شود که عملکرد بسیار مناسبی را برای کاهش TDS و آلاینده های آب دارند. 

استانداردهای آب معدنی

طبق گفته های مدیر کل استاندارد ایران به طور کلی در زمینه تولید آب معدنی نباید هیچ گونه فرایندهای پالایشی در آب به جز پالایش های فیزیکی مثل هوادهی،  استفاده از فیلتر برای حذف  برخی آلاینده ها و پالایش های که تغییری را در ترکیب آب معدنی ایجاد نمی کنند انجام شود. مهم ترین مواردی که برای تعیین سطح کیفی آب معدنی می توان از آن استفاده کرد میزان شفافیت، وجود ذرات معلق و رسوبات در آب، بو و طعم و مواردی مانند این است. اما به طور کلی برای نگهداری از آب معدنی هم استانداردهای مختلفی تعیین می شود که شامل مواردی مثل دور نگه داشتن از تابش مستقیم نور خورشید می باشد. اما نکته مهم این که ذکر این موارد در بسته بندی آب معدنی از استانداردهای مهم در این زمینه است. 

لزوم رعایت استانداردهای آب

تعریف و اعلام استانداردهای مختلف آب در صنایع گوناگون باعث شده تا افراد برای اجرای پروژه های مختلف مرتبط با منابع آب اقدام به بالا بردن و افرایش سطح کیفی آب داشته باشد. رعایت این استانداردها در انجام پروژه های مختلف باعث افزایش و بهبود راندمان در طول انجام می شود. به طور مثال میزان سختی آب در انجام پروژه های صنعتی و کیفیت میکروبی آن در صنعت داروسازی اهمیت زیادی دارد. در کنار این جالب است بدانید علاوه بر استانداردهای سطح کیفی آب، برای میزان مصرف هم استانداردهای کاملا مشخصی وجود دارد که در انجام پروژه های مختلف مرتبط با منابع آب لازم به رعایت آن است. اما متاسفانه در ایران به دلیل عدم نظارت بر مصرف آب در انجام پروژه های مختلف مصرف آب به هیچ عنوان کنترل شده نیست. به طوری که برای طراحی مراحل پروژه کمترین توجه به کاهش مصرف آب در بخش های مختلف می شود. 
در این مقاله مهم ترین استانداردهای کیفی آب در ایران و به صورت جزئی تر در صنایع مختلف گفته شد. اما رعایت این استانداردها نیازمند استفاده از سیستم های برای تعیین پارامترها و در نهایت حذف مواردی است که باعث آسیب رسیدن به بخش های مختلف در صنایع گوناگون می شود.